|
|
|
از سبزوار تا قلههای جهان؛ افسانه در دل کوهستان |
|
|
|
آغاز کوهنوردی بانوان در جهان به قرن ۱۸ میلادی باز می گردد، در حالی که در ایران نخستین فعالیت های ثبت شده بانوان کوهنورد به دهه 14 شمسی مربوط می شود. |
|
|
معصومه کوشکستانی- ورود زنان به رشته کوهنوردی، هم در ایران و هم در جهان، با چالش های فرهنگی و اجتماعی زیادی همراه بوده اما این مسیر با اراده، جسارت و عشق به طبیعت توسط بانوان ایرانی فتح شد و امروز زنان با وجود موانع تاریخی در تمامی شاخه های کوهنوردی حضور فعال دارند.
رشته کوهنوردی بانوان در ایران در سال 1315 آغاز شد که چند کوهنورد آلمانی با شگفتی عکسی از ملوک تیموری در قله توچال را برداشته و برای انتشار در جراید به برلین فرستادند. این سال را می توان سرآغاز کوهنوردی نوین برای زنان شمرد. سپس، لیدا مارکاریان، بانوی ارمنی ایرانی سه سال بعد توانست قله الوند را فتح کرد. ملوک تیموری، از بنیانگذاران کوهنوردی بانوان در کشورمان هم در سال ۱۳۱۵ قله توچال را فتح کرد و توانست در جمع ده نفری مردان 10 سال بعد موفق به صعود قله دماوند شود. این زنان نه تنها قله ها را فتح کردند، بلکه کلیشه ها، تبعیض ها و محدودیت های تاریخی را نیز شکستند. حضورشان در کوهستان، صدایی برای میلیون ها زن دیگر شد که آرزوهای بزرگ داشتند و دارند.
پس از سال ها افسانه حسامیفرد، پزشک و کوهنورد اهل سبزوار با ترکیب دانش پزشکی و عشق به طبیعت، به یکی از چهره های شاخص کوهنوردی ارتفاع بالا در ایران تبدیل شد و در مهر ماه سال جاری موفق به صعود قله چوآیو در تبت شد و هفتاد و پنجمین فرد در دنیا، دومین در ایران پس از عظیم قیچی ساز و نخستین بانوی ایرانی است که توانست به تمامی ۱۴ قله بالای هشت هزار متر جهان (اورست، K2، کانگچنجونگا، لهوتسه، ماکالو، چوآیو، دهالاگیری، ماناسلو، نانگا پاربات، آناپورنا، گاشربروم، برودپیک، شیشاپانگما، گاشربروم) صعود کند و نامش وارد باشگاه جهانی «هشت هزار متری ها» شود. او در بسیاری از این صعودها بدون اکسیژن کمکی، با تیم های کوچک یا حتی به تنهایی صعود کرد، که نشان دهنده مهارت و جسارت بالای اوست. افسانه نماد اراده، دانش و استقامت در کوهنوردی حرفه ای محسوب می شود.
تلفیق دانش پزشکی با تجربه کوهنوردی، او را به چهره ای منحصر به فرد در ورزش های ارتفاع بالا تبدیل کرده و نه تنها یک کوهنورد حرفه ای، بلکه یک الگوی الهام بخش برای زنان ایرانی است. او در مصاحبه ها و پیام هایش بارها بر اهمیت، ایمان به توانایی های زنان، پشتکار و عشق به طبیعت تاکید کرده است. او یک معلم زندگی است. کسی که نشان داد با علم، ورزش، و آرمان خواهی می تواند راهی به سوی قلههای انسانی باز کند.
حسامی پس از عبور از گردنه های پر پیچ و خم، گذر از گردنه های صعب العبور توام با باد و بوران، زمانی که به قله رسید و پس از فتح آن پیامی ارسال نمود: "ملت عزیز ایران. امروز در بلندترین نقطه ای [هستم] که جسمم می تواند برسد، اما قلبم قطعا در جایگاهی بلندتر در میانه عشق به مردمم به ایران قرار گرفته، اینجا چهاردهمین قله هشت هزاری من است؛ جایی که رویای دورم به واقعیت رسیده و در عین حال آغازی تازه رقم می خورد. در مسیر رسیدن به اینجا بارها با مرگ با خستگی و با تنهایی روبرو شدم، اما همیشه امید به زندگی و یاد ایرانم، نیروی دوباره به من داد. هر گامی که در این کوهستان ها برداشتم با باور به اینکه انسان اگر بخواهد می تواند فراتر از مرزهای محدود ذهنش برود، بوده است. امروز این صعود را تقدیم می کنم به تمام زنان و مردان سرزمینم که در دلشان قله هایی بزرگتر دارند؛ قله هایی به نام شرافت، مهربانی، تلاش و آزادی. از این ارتفاع تنها یک پیام دارم: هیچ رویایی دور نیست، هیچ دیواری بلندتر از اراده شما نیست. از دل برف و طوفان و خستگی و تاریکی، می شود خورشید را دید. برای ایران برای آینده ای بهتر."
پیش از حسامی فرد بانوان درخشان کوهنورد دیگری نیز بوده اند که راه را برای او هموار نموده اند. برجسته ترین بانوان کوهنورد ایرانی شامل فرخنده صادق، لاله کشاورز و ملوک تیموری هستند که هر یک نقش مهمی در تاریخ کوهنوردی زنان ایران ایفا کردهاند. این بانوان نه تنها مرزهای فیزیکی کوه ها را فتح کردند، بلکه مرزهای فرهنگی و اجتماعی را نیز جابه¬جا کردند. آن ها الهام بخش نسل جدیدی از دختران و زنان ایرانی هستند که به زندگی و کوهستان عشق می ورزند و با جسارت مسیرهای دشوار را طی می کنند.
در دل سرما، برای فردایی آزاد؛ افسانه واقعی است
تا دهه های اخیر، ورزش زنان در بسیاری از مناطق ایران به دلیل موانع فرهنگی و اجتماعی با مخالفت های سنتی روبرو بوده است. کمبود امکانات و توزیع ناعادلانه منابع ورزشی بین زنان و مردان، ، محدودیت های قانونی و الزام به رعایت حجاب و محدودیت در حضور در برخی رقابت های بین المللی، مسیر ورزش حرفهای زنان را دشوارتر کرده است. در دهه های اخیر، حمایت های مطبوعاتی نقش مهمی در معرفی ورزشکاران زن و تغییر نگرش عمومی ایفا کرده اند. هم چنین، فضای مجازی و شبکه های اجتماعی بستری برای دیده شدن تلاش های زنان ورزشکار فراهم کرده اند، به ویژه در شرایطی که پوشش رسانه ای رسمی محدود بوده است.
اما همه این محدودیت ها مانعی برای پیشرفت بانوان نبوده و زنان فعال ایرانی ثابت کرده اند با حضور در ورزشهای همگانی، حرفهای و افتخار آفرینی های بیشمار خود موفق به کسب مدالهای آسیایی و جهانی بسیاری می توانند بشوند. ورزشکارانی مانند کیمیا علیزاده (تکواندو)، نجمه خدمتی (تیراندازی)، الهه منصوریان (ووشو) و افسانه حسامیفرد (کوهنوردی) نمادهای موفقیت زنان ایرانی در ورزش هستند.
مقام افسانه حسامیفرد برای بانوان ایران زمین چیزی فراتر از فتح قلههاست. او ثابت کرد زن ایرانی می تواند، می داند، و می درخشد. زنان موفقی که در کنار وظایف فرزندی، همسری، مادری، خواهری و دیگر وظایف تعریف شده در جامعه با هر عنوانی، ثابت کرده اند نه تنها می توانند مرزهای فیزیکی را پشت سر بگذارند، بلکه می توانند با تمام محدودیت های محیطی، مرزهای ذهنی و اجتماعی را هم بشکنند، آن هم در جهانی که هنوز هم گاهی توانایی زنان را زیر سوال می برند. افسانه حسامیفرد ثابت کرد، افسانه نیست؛ واقعیتی است که با هر قدمش، تاریخ زنان ایران را بازنویسی کرده است. |