|
یادداشت / دکتر روانشناس نیره پناهی |
|
حسادت کودکانه چیست و از چه زمانی بروز می کند |
|
|
|
حسادت یکی از رفتارهای کودکانه است که از سنین 16-15 ماهگی در کودک نمایان می شود. این احساس عموما با ترس از دست دادن بزرگسالی که برای کودک مهم است و اضطراب اینکه نکند کسی او را دیگر دوست نداشته باشد همراه است. در این یادداشت مادران کودکان با حسادت کودکانه ، عوامل ایجاد و تشدید این رفتار و همچنین نحوه برخورد با حسادت کودکان آشنا می شوند. |
|
|
آذربایجان شرقی : حسادت یک احساس منفی است که در صورتی که توجه و عشق کافی را از فردی که برایمان با ارزش است دریافت نکنیم ، در وجودمان شعله ور می شود . این افراد مهم در زندگی هر کسی متفاوت هستند اما می توان با اطمینان گفت که فرد مهم در زندگی کودکان والدین و به ویژه مادرشان است . وقتی توجه مادر به طور کامل به سمت کودک معطوف نباشد ، حس حسادت در بچه ها به وجود خواهد آمد .
حسودی کودکانه می تواند نسبت به خواهر و برادر ، ناپدری و نامادری و یا حتی یک فرد غریبه ای باشد که توجه و حواس والدین به خصوص مادرشان را به خود جلب کرده است . اگرچه این حس معمولا در کودکان اتفاق می افتد اما در صورتی که جدی گرفته نشود می تواند پیامد های ناگواری مانند پرخاشگری ، قلدری ، افسردگی و انزوای کودک داشته باشد.
کودکان هم بازی که با یکدیگر 5/1 تا 5/3 سال تفاوت سنی دارند نسبت به هم بیشتر حسادت می‌کنند. نخستین فرزندان خانواده بیشتر از فرزندان دیگر حسود هستند. یک خانواده که خیلی مورد توجه و علاقه‌ی مادر یا پدر هستند به یکدیگر احساس حسادت بیش‌تری دارند. معمولاً آغاز حسادت از نظر روان‌کاوی از حدود ۱۵-۱۶ ماهگی در کودکان ظاهر می‌شود و در همان دو سه سال اول زندگی به اوج خود می‌رسد. شدیدترین مرحله‌ی حسادت در دوران قبل از ۵ سالگی است.
علایم حسادت کودکان
حسادت یکی از سخت ترین و ناخوشایندترین احساساتی است که کودک می تواند تجربه کند . این احساس عموما با ترس از دست دادن بزرگسالی که برای کودک مهم و با ارزش است ، اضطراب از اینکه مبادا دوست داشتنی نباشند و خشم نسبت به شخصی که این عشق را از او گرفته ، همراه می شود .
در چنین مواقعی کودکان با علائمی که در رفتار هایشان نشان می دهند ، حسادت خود را ابراز می کنند
علایم حسادت
کودک خشم شما را بر‌می‌انگیزد.
اگر کودک شما به خواهر یا برادرش حسادت کند تمام تلاش خود را به‌کار می‌گیرد تا توجه شما را جلب کند. بهترین راه برای بدست آوردن توجه والدین، بدرفتاری است. کودک ممکن است دست به هر کاری بزند تا شما را عصبانی کند و تمام این تلاش‌ها تنها برای این است که توجه شما را به خودش جلب کند.
احساس تملک صد در صدی در همه چیز
اگر کودکتان احساس حسادت می کند ، ممکن است بیش از حد در همه چیز احساس تملک کند . این نگرش تنها به موارد مادی محدود نمی شود بلکه او سعی خواهد کرد که خود شما ، خواهر و برادر و دوستانش را نیز در تملک خود بداند .
چسبندگی زیاد
اگر به عنوان مثال یک خواهر یا برادر جدید به خانواده تان اضافه شده است و پس از آن کودکتان مدام به شما می چسبد ، احتمالا دلیل محکمی برای این رفتارش وجود دارد . قضیه از این قرار است که کودکتان احساس حسادت و ناامنی می کند ، پس همه تلاشش را می کند که شما را که منبع عشقش هستید از دست ندهد.
مقایسه کردن وسایل و مهارت ها
یک بچه حسود ممکن است مهارت ها ، وسایل و هر چیزی که دارد را با کودکان دیگر مقایسه کند . در صورت کمبود یا نداشتن چیزی ، ممکن است نارضایتی خود را نشان دهد و خشمگین شود .
انجام رفتار های پرخاشگرانه با رقبا
یک کودک حسود ممکن است رفتارهای پرخاشگرانه با کسانی داشته باشد که فکر می کند فرد با ارزش زندگیش را دزدیده است . بنابراین ، مواظب باشید زیرا ممکن است گهگاهی کودک خود را پیدا کنید که در گوشه کناری سعی در آسیب رساندن به خواهر ، برادر و یا دوستش دارد .
دلایل حسادت در کودکان چیست؟
لوس کردن بیش از حد کودک
همه والدین عاشق این هستند که هر از گاهی بچه‌های خود را لوس کنند. اما اگر فرزند خود را بیش از حد لوس کنید، در این صورت ممکن است در او احساس برتری نسبت به دیگران ایجاد شود.
لوس شدن باعث می‌شود اگر کودک با فردی بهتر از خود رو‌به‌رو شود یا کسی وسیله‌ای بهتر از آن‌چه او دارد، داشته باشد، احساس حسادت و ناامنی کند.
مقایسه کودک با دیگران
بسیار طبیعی است که والدین کودک خود را با دیگری یا فرزندان دیگر مقایسه کنند. اما نباید اجازه ندهند کودک از این موضوع باخبر شود. اگر شما این احساس مقایسه را بیان کنید و مدام کودک خود را با خواهر یا برادرش یا یک دوست مقایسه کنید، نه تنها در او حس رقابت و حسادت ایجاد می‌کنید، بلکه باعث کاهش اعتمادبهنفس کودک نیز می‌شوید.
والدین بیش از حد محافظ
والدین، حامی و نگران سلامت و رفاه فرزندان خود هستند. اما مراقبت و رسیدگی بیش از حد باعث می‌شود کودک بدون حضور والدین، احساس گمگشتگی کرده و به کودکانی که از او اعتمادبهنفس بالاتری دارند حسادت کند.
رقابت ناسالم
رقابت سالم برای هر کودکی مهم است اما ایجاد رقابت در مواردی که لازم نیست روی شخصیت کودک تاثیر منفی می‌گذارد و منجر به حسادت می‌شود.
این امر زمانی اتفاق می‌افتد که کودک را وادار به انجام دادن کاری کنید که دیگر همسالانش انجام می‌دهند. به عنوان مثال کودکی بسیار خوب می‌رقصد و شما از فرزندتان انتظار دارید مانند او این کار را انجام دهد اما ممکن است او نخواهد یا دوست نداشته باشد برقصد.
والدین مستبد یا کنترل‌گر
وقتی والدین بیش از حد سخت‌گیر یا کنترل‌گر هستند و انتظار دارند فرزندانشان قوانین و مقررات را بدون اینکه حتی دلیل آن را بدانند رعایت کنند، احساس کینه و حسادت را در کودکان پرورش می‌دهند.
این کودکان با حضور در محیطی مقرراتی و کنترل‌شده، نسبت به دوستان و همسالان خود احساس خود‌کم‌بینی می‌کنند.
حسادت مهارتی
استعداد و توانایی کودکان با یکدیگر متفاوت است. بعضی از آن‌ها ممکن است در ورزش عالی باشند و بعضی دیگر در تحصیل. حسادت در کودکان نسبت به آن‌هایی که درسخوان هستند و یا عملکرد فوق‌العاده‌ای در فعالیت‌های درسی دارند، بسیار متداول است.
حسادت خواهر و برادر
اغلب دیده می‌شود که کودک بزرگ‌تر به خواهر یا برادر کوچکترش حسادت کند. به این دلیل که والدین تمرکز خود را از فرزند بزرگ‌تر به کودک تازه متولد شده تغییر داده‌اند. کودک بزرگ‌تر ممکن است کنار آمدن با این شرایط برایش دشوار باشد و به خواهر یا برادرش حسادت کند.
نحوه برخورد با حسادت در کودکان
کودکان نباید به خاطر داشتن احساس حسادت تنبیه شوند. حسادت یک احساس طبیعی انسانی است که همه افراد آن را تجربه می کنند. در عوض، باید به آن ها آموزش داده شود که به طور موثر با احساسات برخورد کنند و موقعیت هایی را که باعث حسادت آن ها می شود مدیریت کنند.
رفتار با هر کودک به عنوان یک فرد برابر با دیگری، اجتناب از مقایسه بین کودکان و گذراندن زمان اختصاصی و تنها با کودک حسود بدون حضور سایر خواهر و برادرها یا اعضای خانواده از جمله رفتارهایی است که برای مقابله با حسادت کودک پیشنهاد می شود. با حسادت باید به شیوه ای مناسب برخورد کرد تا تأثیر نامطلوبی بر کودک نداشته باشد. در اینجا چند رویکرد پیشنهادی آورده شده است که می تواند به شما در مقابله با مسائل حسادت کودکان کمک کند.
گوش دادن به حرف کودک حسود
حسادت حسی سطحی نیست. بلکه ریشه ای عمیق دارد. با کودک خود صحبت کنید و به نگرانی ها و دلایل او که ممکن است باعث چنین رفتاری شود گوش دهید. گوش دادن به ترس‌ها، نگرانی‌های فرزند می‌تواند به او کمک کند بر احساس حسادت خود غلبه کند.
حسادت را به جاه طلبی تبدیل کنید
جهت دادن مثبت به افکار منفی کودک به او کمک می کند تا با حسادت بهتر مقابله کند. اگر خواهر و برادر یا دوست او در توانایی های فردی و مهارت های آموزشی مانند تحصیل بهتر از او ظاهر می شود، باید کودک را تشویق کنید که سخت تر درس بخواند تا نمرات بهتری بگیرد. نه اینکه نسبت به دیگرانی که بهتر از او کار می کنند، رفتار بدی نشان بدهند.
نسبت به فرزندتان پرشور باشید
کودک شما ممکن است رفتار منفی و بدجنسی از خود نشان دهد، اما شما باید نسبت به فرزندتان مراقب و پرشور باشید. فرزندتان را سرزنش یا تنبیه نکنید. درک این نکته مهم است که فرزند شما با یک موقعیت عاطفی دشوار دست و پنجه نرم می کند و برای مقابله با آن به شفقت شما نیاز دارد.
توضیح اشتراک گذاری برای کودک حسود
برای هر کودکی بسیار مهم است که اهمیت مراقبت و به اشتراک گذاری را بیاموزد. وقتی کودک یاد می گیرد که وسایل خود را با سایر کودکان به اشتراک بگذارد، نه تنها به او کمک می کند تا دوست پیدا کند، بلکه می تواند به از بین بردن حس حسادت نیز کمک کند
عدم مقایسه کودک حسود
مقایسه عواطف منفی ایجاد می کند و ارزش فرد را بی ارزش می کند. بنابراین، کودک خود را با بچه های دیگر از جمله فرزندان دیگر و دوستانش مقایسه نکنید. هر کودکی منحصر به فرد است و استعدادهای متفاوتی دارد. دریابید که فرزند در چه چیزهایی خوب است و به او کمک کنید به جای مقایسه کردن خود با دیگران، مهارت هایش را رشد بدهد و بر آن ها مسلط شود.
کودک حسود را بیش از حد تحسین نکنید
به عنوان والدین، طبیعی است که فرزند خود را در حد پرستش دوست بدارید و گهگاه به خاطر تلاش‌ها و سختکوشی‌اش از او تمجید کنید. با این حال، از افراط در آن خودداری کنید. ممکن است در موقعیت‌هایی که بچه‌های دیگر برتری داشته‌اند، بیش از حد از فرزند تعریف کنید و حرف‌های شما به عنوان اطمینانی برای فرزند باشد. اما بهتر است از انجام این کار خودداری کنید و واقعیت انچه که کودک هست را بپذیرید و به کودک نیز آموزش دهید انچه که هست با نمام توانایی های منحصر به فرد خود، کافی و ارزشمند است.
عدم مقایسه کودک حسود
توصیه می شود از مقایسه عملکرد کودک در مدرسه با خواهر و برادر یا دوستان او خودداری کنید. انجام این کار باعث ایجاد احساس خصومت و حسادت می شود. اگر فرزند نمرات خوبی کسب نمی کند، می توانید او را تشویق کنید که به جای مقایسه خود با دیگران و از دست دادن اعتماد به نفس، بیشتر تلاش کند و درس بخواند.
القاء رفتار مثبت به کودک حسود
سعی کنید تا حد امکان از چیزهایی که ممکن است باعث ایجاد هر نوع حسادت در کودک شما شود دوری کنید. توصیه می شود که از سنین پایین به کودک خود با القای رفتارهای مثبت مانند ابراز عشق، مشارکت و مراقبت را معرفی و آموزش دهید. همچنین، آموزش مقابله با حسادت به کودکان این امکان را می دهد تا با این احساس به روشی بهتر و کارامدتر برخورد کنند.
دریافت کمک حرفه ای
حسادت در کودکان بسیار رایج است. با این حال، اگر با آن به شیوه ای مثبت برخورد شود، کودک مهارت کافی بر آن غلبه بر آن را پیدا می کند. در برخی موارد، اگر تلاش شما برای حل مشکل در خانه موفقیت آمیز نبود، گرفتن کمک حرفه ای از یک روانشناس خانواده یا کودک می تواند مفید باشد. روان شناسانی که در زمینه کودکان و پویایی خانواده تخصص دارند در درک و یافتن راه حل های خلاقانه برای مشکلات فرزند شما ماهر خواهند بود و می توانند راه حل هایی را برای مقابله در خانه به شما پیشنهاد دهند که رفتار بد فرزند شما را به دلیل حسادت کاهش دهد یا حتی به پایان برساند.
سخن آخر درباره کودک حسود
اگر کودکان یاد نگیرند که به درستی با احساسات کنار بیایند و از احساس بی کفایتی یا کم ارزشی که در وجود آن ها رشد می کند رنج ببرند، حسادت را در طول زندگی خود تثبیت کرده و در موقعیت های دیگری نیز تجربه خواهند کرد؛ مانند همه احساساتی که اغلب در کودکی ایجاد می شوند و به بزرگسالی منتقل می شوند. حسادت در کودکان را می توان به عنوان فرصتی مثبت برای آموزش مقابله با این احساسات به کودکان در نظر گرفت.
این درس های دوران کودکی، اگر به درستی آموزش داده شوند، می توانند به کودک کمک کنند تا زندگی شادتر و پایدارتری را در بزرگسالی، در دنیایی که رقابت در آن بیداد می کند، داشته باشد.
انتهای پیام/* |