|
در گفت وگویی تفصیلی با مدیر یکی از مراکز مشاوره مطرح شد، |
|
اشتباهات رایج مادران در تربیت فرزندان/کنترلِ بیش از حد و حساسیت بالای مادران تا غُرولند زیاد! |
|
|
|
مشاور خانواده از رایج ترین اشتباهات رایج مادران در تربیت فرزندان را توجه نکردن مادران به رفتار خوب کودک، مقایسه کردن کودک خود با سایر کودکان، ورود به مسائلی که کودک خود توان حل آن را دارد، انتظارات بیش از سن کودک از او، کنترل بیش از حد کودک و حساسیت بالا که منجر به غرولند او به آنها می شود. |
|
|
لرستان - راضیه کهزادی : از نظر اسلام خانواده اساسی ترین نظام اجتماعی می باشد و مهمترین مسئله در این نظام مقدس مسـئله ی تربیـت فرزنـدان و روابـط خـانوادگی می باشد.
چالش های متعددی در عصر امروز در مسیر تربیت فرزندان وجود دارد و پدر و مادر علی الخصوص مادر نقش بسیار مهمی در تربیت فرزند دارند در خدمت "زینب شیخی یگانه" مشاور خانواده و مدیر مرکز تخصصی مشاوره خانواده مهر شهرستان خرم آباد هستیم
اشتباهات رایج مادران در تربیت فرزند:
اشتباهات را نمی شود به درستی شاخه بندی کرد ولی برخی از مهمترین این اشتباهات شامل :
۱- توجه نکردن مادر به رفتار خوب کودک : بعضی وقتا از مادر سوال می شود فرزند شما چه نکات مثبت و چه خوبی هایی دارد؟ مادر یا نمی داند فرزندش چه خوبی دارد و یا برخی ازمادران در پاسخ به این سوال می گویند بچه ی ما اصلا هیچ خوبی ندارد. اما چرا ؟ چون آن رفتاری را که مادر میخواهد بچه عینا آن را همانند ربات انجام نمی دهد پس برچسب بچه ی بد را به فرزند خودش میزند.
۲- مادر فرزند خودش را نمی شناسد تا وقتی که با احساساتش روبرو می شود بداند در کجا قرار گرفته و چه واکنشی می تواند نشان دهد.
مادر معنای درست احساسات را به بچه آموزش نمی دهدو همچنین کودک خود را با کودک دیگران مقایسه می کنندمثلا می گوید نگاه کن بچه ی فلانی فلان کار را انجام میدهد نگاه کن دخترِ فلانی فلان کتاب ها رو می خواند ولی تو نمیخونی، نگاه کن فلانی اتاقش خیلی مرتبه بعد اتاقِ تو مرتب نیست مادر مدام با مقایسه کردن فکر می کند تربیت ایجاد می شود در صورتیکه به جای تربیت تخریب مداوم را روی ذهن کودک انجام می دهد و آسیب هایی را به وجود می آورد.
۳- یکی دیگر از اشتباهات رایج مادران عدم تلاش برای،حل مسئله است یعنی به بچه یاد نمی دهند که به چه شکلی مسئله ی خودشان را حل کنند.
همیشه وقتی که دیگران سوالی را از بچه می پرسند مادر قبل از اینکه بچه جواب دهد سریع جواب می دهد ، مثلا از کودک می پرسند چند سالته اجازه نمی دهد بچه کوچکترین سوالی را که حل مسئله ی کوچکی است در ذهن کودک آن را پاسخ دهد.
۴- یکی دیگر از اشتباهات رایج مادران اشتباهات و انتظارات غیر منطقی را از فرزندان خودشان دارند انتظاراتی که اصلا درحدتعادل و در حدمنطقی نیست مثلا انتظار دارند بچه ۳ ساله خیلی منظم باشد یا مثلا آداب معاشرت درستی را داشته باشد در صورتی که این کودک در سن ۳ سالگی خودش باید عینا کودکی خودش را داشته باشد و همچنین اشتباهات خودش راداشته باشد و نباید انتظار داشت که کودک حتما همه ی مسائلش را بدرستی انجام دهد، بچه نیاز دارد در بعضی جاها اشتباهاتی را از خود بروز دهد
۵- کنترلِ بیش از حد و حساسیت بالای مادران: برخی از مادران مدام با یک قاشق دنبال بچه می چرخند که بچه حتما غذایش را بخورد یا مدام موهاشو شانه می زند ؛ لباساهایش را مرتب میکنند، سعی می کنند همه چیز در چارچوب های محکم باشد درصورتی که این کارها آسیب زا می باشد.
۶- یکی از اشتباهات مادران که بحث و دعوای همیشگی می باشد یعنی یکسره با نق و غُر با بچه حرف می زنند شامل نکن؛ بشین؛نرو؛بیا؛چرا این کار رو کردی؛چرا فلان جا رفتی ؛چرا به فلان چیز دست زدی با این حرف ها مدام باعث می شوند در ذهن بچه آسیب هایی ایجاد شود .
۷- اعتقاد برخی از مادران به تنبیه بدنی : میگن بچه رو کتک بزنی عاقل میشه؛بچه رو کتک بزنی با تربیت میشه درصورتی که این تنبیه بدنی شاید در یک مقطع زمانی کوتاه برای ما یک آرامش کوتاه مدت را داشته باشد ولی مطمئنا چندین برابر آن در چند وقت دیگه، با شرایط بدتری درگذر زمان آن قضیه پس داده می شودو آسیب هابیشتر دیده می شودحالا در این ممکنه در بعضی ها در زمان طولانی تری اتفاق بیفتد ودر برخی در زمان نزدیکتری این واکنش ها دیده شود .
۸- گفتن دوستت ندارم توسط مادر : برخی از مادران مدام به فرزند خودشان می گویند دوستت ندارم ، اگه این کار رو نکنی من دیگه تورو دوست ندارم، یعنی دوست داشتن بچه را شرطی میکنند. اگر این کاررو بکنی من دوستت دارم واگه فلان کاررو انجام ندی من دوستت ندارم. باید بخاطر داشت که هیچ وقت هیچ مادری در هیچ شرایطی نباید به فرزند خودش بگوید دوستت ندارم یعنی باید بچه این احساس ایمنی را در دوست داشتن مادرداشته باشد. مادر می تواند بگوید من بخاطر این کاری که شما انجام دادی از شما ناراحت شدم نباید مدام به کودک خود بگوید من تو رو دوست ندارم .
۹- نشنیدنِ صحبت های کودک: مادر باید زمانی را به شنیدن حرف های کودک اختصاص دهد برخی مادران اصلا به این امر توجهی ندارند. مثلا بگوید عزیزم بیا بشین باهمدیگه ی کمی صحبت بکنیم، امروز چه احساسی داشتی ؟ مثلا این برنامه کودک رو دیدی دوست داری بیا درموردش صحبت کنیم یا اصلا دوست داری باهمدیگه قصه بخونیم و...
پدر و مادر باید با کودک خود با زبان کودکانه صحبت کنند و این خود باعث رشد کودک می شود .چون اگر فرزند دارای ناراحتی هایی باشد اول ،این ناراحتی ها از سویِ پدر و مادر شنیده می شود و باعث می شود بچه متوجه شود همیشه یک گوشِ شنوایی هست
۱۰- برچسب زدن به کودک:
مادر مدام به کودک می گوید : میگن تو تنبلی ؛تو بی عرضه ای؛ توبی مسئولیتی؛ تو زشتی
این برچسب زدن ها اصلا کار درستی نیست و معمولا باید سعی کنیم که اگر میخواهیم برچسب بزنیم برچسب خوب و مثبت بزنیم مثلا :
چه دخترِ خوبی دارم ، چه دختر با انگیزه ای دارم چه دختر مرتبی دارم اینگونه برچسب زدن ها زیباست نه برچسب های منفی
نقش مادر در تربیت فرزند چیست؟ مادر نقش کلیدی در خانه دارد، سهم پدر و مادر در تربیت فرزند برابر است ولی در جامعه اسلامی و در ایران مادر نقش پررنگ تری در تربیت فرزند دارد اگر به زندگی حضرت زهرا و امام علی علیه السلام نگاه کنیم متوجه می شویم که حضرت زهرا سلام الله علیها نه با گفتار خودش بلکه با رفتار و عبادت خالصانه خودش الگوی خوبی برای فرزندانش بود .
مادر در خانه مربی و آموزش دهنده است اگر بخواهیم به صورت دقیق تر بگوییم مادر قلب خانه است که تمام رفتارش از نظر کودک دیده و شنیده می شود فرزندان مادر را الگوی خود قرار می دهند و بیۺتر یادگیری ها و رفتارهایشان بر اساس رفتار مادر شکل می گیرد .وخیلی از پدرهاتلاش می کنندتا الگوهای برابری در کنار مادر در تربیت فرزند داشته باشند
شواهد علمی نشان می دهد که بچه قبل از به دنیا آمدن چیز های زیادی را یاد می‌گیرد از جمله موسیقی ها ، صداها حس های دیگر را از دنیای بیرونی یاد می گیرد کودک تمام این رفتارها را از بیرون دریافت می کند و از آن ها الگو می گیرد.
قران بیشترین ستایش را از زن در نقش مادری داشته است و در قرآن و تقسیم وظایف زن و شوهر ، کار تربیت را به مادر سپرده چون تربیت فرزند کار بسیار بسیار سنگین و کار سختی است ما اگر بخواهیم فرزندانی صالح داشته باشیم باید یک نگاهی به زندگی حضرت زهرا سلام الله علیها و امام علی علیه السلام داشته باشیم چون که حضرت علی و حضرت زهرا سلام الله علیها فرزندانی همچون امام حسین(ع) و امام حسن (ع) و حضرت زینب سلام الله علیها را تربیت کرده اند ، زندگی این دو عزیز و روش های تربیتی آن ها باید برای ما الگو باشند، اگر ما مادر ها بدانیم این تربیت فرزند ما در آینده آن ها چه تاثیری دارد یعنی تمام لحظات و ثانیه های زندگی خود را سعی می‌کنیم در تربیت فرزند به کار ببریم برای داشتن نسل صالح ما باید مادر های خوب و آموزش دیده را به جامعه تحویل بدهیم نسل صالح نسلی که پدر و مادر ها نه با گفتار خود بلکه با رفتار خودشان و این عبادت هایشان فرزند های خود را تربیت می کنند ما این چنین به یک نسل صالح می رسیم
نقش رسانه در تربیت فرزند چیست؟ چه تدابیری می توانیم برای موضوع داشته باشیم؟ رسانه را به چند دسته می توانیم تقسیم کنیم
۱- بازی های کامپیوتری ۲- شبکه های مجازی ۳- سایت ها و مجله ها ۴- روزنامه ها ۵- کتاب و رمان ۶- سینما و تلویزیون ۷- رادیو
هر یکی از این دسته ها می تواند تبعاتی را به دنبال خود داشته باشد می تواند تبعات مفید خوبی داشته باشد یا تبعات منفی زیادی داشته باشد .
برخی از مادرها به خاطر اینکه بچه سرگرم شود و به کارهای خودشان برسند بچه ها را مشغول تماشای انیمیشن ها و فیلم هایی که اصلاً مناسب سن کودک نیست می کنند، اصلا مادر خودش از قبل فیلم یا انیمیشن را نمی بیند یا قبل از بازی ، بازی را چک نمی کند که اگر مناسب سن کودک بود به کودک اجازه دهد بیشتر مادران می گویند که من تبلیغ این انیمیشن را دیدم بیا بشین و نگاه کن و این چنین تربیت را به انیمیشن و تلویزیون می سپارد.
تربیت کودک را باید جدی بگیریم تربیت باید بر اساس رفتار و گفتار پدر و مادر صورت گیرد و اینکه اگر ما آن ها را با فضای مجازی تنها بگذاریم در واقع این فضای مجازی باعث می شود که فرزندان ما بر اساس تدابیر آن ها تربیت شوند، بعضی از والدین برای فرزند خود کتاب و رمان تهیه می کنند و می گویند من دوست دارم فرزندم رمان بخونه من دوست دارم کتاب بخونه در صورتی که خود این کتاب‌ها را نخوانده .
پدر و مادر باید کتاب های خوب و بر اساس علایق و استعدادهایشان به آن ها معرفی کنند ، پدر و مادر باید بدانند تربیت کودک با این کتاب ها شکل می گیرد .
یکی دیگر از مسائل بازی های کامپیوتری و رایانه ای است، بازی هایی که آنقدر خشم و خشونت دارد که خشم و خشونت را به بچه یاد می دهند و اینکه اگر بخواهیم به مرحله بالاتر برویم باید تخریب کنیم، به چند نفر آسیب برسانیم .
پدر و مادر این ها را صرفاً به چشم بازی می بینند در صورتی که این بازی ها ممکن است در ذهن کودک بماند و در آینده بنا بر آنها رفتارهایی نشان بدهد.
ما باید همواره محیط و وقت خاصی را که برای این رسانه ها تعیین می کنیم و در اختیار فرزندان قرارمی دهیم را کنترل کنیم
اگر کودک میخواست تلویزیون نگاه کند بنابر سنش مثلاً نیم ساعت یک ساعت اجازه دهیم به کارتون یا انیمیشن نگاه کند .
با فرزند خود صحبت کنیم برایش توضیح دهیم که این برنامه آسیب هایی دارد وآن آسیب ها را برایش شرح دهیم که مثلاً به تلویزیون نگاه کردن می تواند به چشم هایت آسیب بزند .
به فرزند گوشزد کنید وقتی که می توانی استعداد خود را شکوفا کنی میتوانی خلاقیت‌هایت را پیدا کنی و رشد بهتری داشته باشی اینها را ما باید به فرزند یاد دهیم .
مثلاً چشمات ضعیف میشه، وقتت تلف میشه یا گزینه های دیگر که بر اساس سن کودک باشد.
اینکه ما وقتی میخواهیم رسانه را در اختیار فرزند قرار دهیم استفاده صحیح و درست از رسانه را هم به فرزند یاد دهیم.
یکی دیگر از مسائلی که میتوانیم جایگزین کنیم و همواره مراقب باشیم ایجاد سرگرمی های جدید برای فرزندانمان است ، اینکه اگر بعضی ها فرزندانشان خیلی به گوشی تلفن همراه که یکی از دغدغه های اصلی مادران است اعتیاد پیدا می کنند
این است که بچه ها سرگرمی خاصی برای خودشان ندارند و چون سرگرمی ندارند دنبال گوشی های پدر و مادر هستند . والدین با ایجاد سرگرمی های جدید برای فرزندانشان میتوانتد از میزان استفاده از تلفن همراه را به حداقل برسانند.
یکی دیگر از کمک ها گذراندن وقت بیشتر با فرزندان است مثلاً ساعاتی را در هفته مشخص کنیم که بابچه ها به پارک ، سینما و پیاده روی برویم در مهمانی ها شرکت کنیم ، جلسات خانوادگی برقرار کنیم در کل بر اساس علایق و شرایط روحی کودک وقت هایی را برای گذراندن با فرزند خود داشته باشیم.
یکی دیگر از راه ها ارتباط گیری احساسی درست با فرزند است ممکن است بچه به خاطر تنهایی خودش ممکن است افسرده شده باشد که به رسانه ها پناه می برد ، ارتباط گیری احساسی درست، این که پدر و مادر بتوانند احساس درست کودک را متوجه شوند ، بتوانند با احساس کودک خوب برخورد بکنند ، احساس خوب شنیده شود که خوب تخلیه بشود و از فضای مجازی فاصله بگیرد و رابطه بهترو عمیق تری را با پدر و مادر خودش داشته باشد .
تمام این استفاده از رسانه ها باید حواسمان باشد که پدر و مادر همراه هم باشند نه اینکه مادر بگوید نیم ساعت استفاده کن پدر بگوید سه ساعت استفاده کن ، پدر بگوید از این استفاده کن مادر بگوید نه از این یکی استفاده کن ، پدر و مادر باید در خلوت خودشان نسبت به جزئیات تربیت فرزندشان با یکدیگر صحبت کنند و به یک نقاط مشترک برسند و بر اساس نقاط مشترک مثبت که به تفاهم رسیدند تربیت فرزند خود را انجام دهند
چند کتاب در زمینه تربیت فرزند معرفی کنید؟ در این راستا میتوان از کتاب های فرزندپروری با کیفیت نویسنده فلیپ لوئیس، فرزندآوری مثبت نویسنده زهره عباسی، روشهای صحیح تربیت فرزند استاد سید هادی عظیمی، تربیت بدون فریاد نوشته هال ادوار رانکل ترجمه اکرم اکرمی اشاره کرد و از بین کتاب های فوق کتاب روشهای صحیح تربیت فرزند نوشته
استاد سید هادی عظیمی از بهترین کتاب هایی است که در این زمینه خواندش را به والدین توصیه میکنم .
گفت وگو- راضیه کهزادی |