کد خبر: 149829 تاريخ انتشار: 1402/03/30 - 12:14
خانواده علی(ع) و فاطمه(س)، الگوهاي برتر در نظام خانواده
انسان‌هاي عاقل و سالم به دنبال الگوهاي صحيح ديني و اسلامي هستند تا زندگي مادی، معنوي و اخلاقي خود را بر اساس الگوهاي صحيح پايه‌گذاري کنند.
از قم ، همزمان با سالروز ازدواج مبارک حضرت علی و حضرت زهرا علیهماالسلام مرکز مشاوره جامعه الزهرا علیهاالسلام در یادداشتی به نقش الگویی این خانواده متعالی پرداخت که متن آن بدین شرح است؛
زن و مرد جهت رسيدن به آرامش جسمي و رواني نيازمند خانواده‌اي سالم، پويا، فعال، با نشاط و متعادل هستند و در اين زمينه هر دو بايد براي رسيدن به اهداف متعالي زندگي تلاش کنند. اسلام نمونه‌ها و الگوهاي مناسبي از خانواده را معرفي نموده است. همچنان‌که زنان و مردان ناپاکي را هم در طول تاريخ براي عبرت گرفتن افراد توصيف کرده است. بنابراين انسان‌هاي عاقل و سالم به دنبال الگوهاي صحيح ديني و اسلامي هستند و به طور حتم مي‌توانند عليرغم پيشرفت‌هاي دنيوي و مادي زندگي معنوي و اخلاقي خود را بر اساس الگوهاي صحيح پايه‌گذاري کنند.
خانواده آسماني
يکي از اين نمونه‌ها ازدواج علي(ع) با حضرت زهرا(س) است که درتاريخ اسلام از اهميت و جايگاه ويژه‌اي برخوردار است و لازم است تا به دقت به همه زواياي اين زندگي پاک و بي‌آلايش توجه شود. ازدواج اين دو الگو و اسوه نمونة عالم، منشأ خيرات و برکات زيادي در طول قرون متمادي زندگي بشر بوده و هست.
نتخاب همسري نمونه، پاکدامن و نسلي پاک و مطهر، جهيزيه ساده و فقيرانه با پول فروش زره و پيراهن جنگي علی(ع) ، مهريه کم، مراسم جشن ساده ازدواج، خريد لوازم ازدواج و لباس و زيورآلات در حد بسيار کم، چنان‌که وقتي وسايل جهيزيه را نزد پيامبر(ص) بردند، فرمود: بارک‌الله لاهل‌البيت. خداوند اين وسايل را براي اهل خانه مبارک گرداند.
در تاريخ اسلام آمده‌است که از زمان عقد تا زمان ازدواج حدود يک‌ماه گذشته بود و علي(ع) در اين‌باره چيزي به پيامبر(ص)عرض نکرد تا اينکه زنان پيامبر(ص) پيشقدم شدند و اين مطلب را بيان کردند و گفتند که علي(ع) دوست دارد تا همسرش را به خانه‌اش ببرد، چشم فاطمه را به ديدار شوهرش روشن کن و ديده ما را نيز به اين امر، روشن فرما.
و پيامبر(ص) نيز موافقت فرمود و دستور داد تا يکي از اتاق‌هاي مجاور منزل خود را براي اين زوج آسماني مهيا سازند. آنگاه دستور دادند تا غذايي تهيه نموده و مردم را به تناول آن دعوت نمايند.
از نشانه‌هاي الهي بودن اين ازدواج و اين جشن مبارک و پرخير و عظمت اين است که عليرغم کم بودن حجم غذا، تعداد زيادي از مردم (در تاريخ حدود چهارهزار نفر نقل نمودند) از آن غذا خوردند و از غذا چيزي کم نيامد.
زماني که زوج آسماني به منزل ساده اما خدايي خود عزيمت کردند پيامبر(ص) براي بيان تبريک خود به حضور عروس و داماد جوان رفتند و براي آن دو دعا کردند و فرمودند:
«خدايا اين دختر من است که محبوب‌ترين خلق در نزد من مي‌باشد، خدايا و اين علي برادر من و محبوب‌ترين خلق نزد من است، خدايا او را ولي و ياور خود گردان و اهل او را بر او مبارک کن» سپس به علي(ع) رو کردند و فرمودند:
به اهل خود نزديک شو. خدا به تو مبارک کند، رحمت برکات خداوند بر تو باد که خدا شايستة حمد و سپاس و تقدير است.
فاطمه در خانة شوهر به عنوان بانويي نمونه و مادري مهربان و دلسوز عمل کرد و هيچ‌گاه اهل خانه را در مشکلات و سختي‌ها رها نکرد و با فقر و محروميت و نداري شوهرش، کاملاً سازگار بود و خم به ابرو نمي‌آورد. آن‌حضرت خود کارهاي خود و رسيدگي به فرزندان را به عهده داشت و گاهي بر اثر کار زياد به شدت خسته مي‌شد، ولي هيچ وقت شکايتي از زندگي نداشت. علي(ع) نيز علاوه برکارهاي خارج از خانه، در کار منزل به او کمک مي‌کرد و از هيچ کاري دريغ نمي‌نمود، حتي در آسياب کردن و آماده کردن نان و غذاي کودکان.
حضرت زهرا(س) نه تنها در خانه‌داري، بلکه در انجام عبادات نيز نمونه و اسوة کامل يک زن مسلمان بود. چنان‌که برخي بزرگان نقل مي‌کنند که در امت اسلام هيچ‌کس عابدتر از حضرت زهرا(س) نبود، آن‌حضرت آن‌طور به عبادت ايستاد که پاهايش ورم کرد.
آن‌حضرت در دعاهاي خود هميشه ديگران را مقدم مي‌داشت. حضرت عليرغم همه فشارها و سختي‌هاي دوران زندگي خود هيچ‌گاه در حمايت از امام معصوم و مظلوم خود کوتاهي نکرد و تمام تلاش خود را براي اثبات حقانيت امام و همسرش به کار گرفت و در اين راه حتي جان خود را نثار کرد.
سراسر زندگي اين مرد و زن الهي، الگوي همه جهانيان است و شايسته است محور و ملاک اصلي زندگي همه انسان‌ها در طول تاريخ و نسل‌هاي آينده باشد تا همه بتوانند يک خانواده آسماني و زندگي سعادتمند را براي خود، فرزندان و آيندگان به ارمغان آورند.توجه و دقت در تمام لحظات زندگي آن دو اسوه علم و تقوي و معرفت الگوي مناسبی برای همسران است.
در این قسمت به گوشه ای از زندگي حضرت زهرا(س) و بخش‌هايي از سيره تربيتي آن‌حضرت در زندگي اشاره مي‌نماييم:
۱- ايمان به خدا
پيامبر(ص) گرامي اسلام روزي از دخترش پرسيد: فاطمه(س)!
هم اکنون فرشتة وحي در کنار من است و از طرف خدا پيام آورده است تا هر چه بخواهي تحقق پذيرد، چه درخواستي و حاجتي از خداوند داري؟
فاطمه(س) پاسخ دادند؟
«شغلني عن مسئلته لذة خدمته، لا حاجة لي غير النظر الي وجهه الکريم»
لذتي که از خدمت حضرت حق مي‌برم، مرا از هر خواهشي باز داشته است. حاجتي جز اين ندارم که پيوسته ناظرجمال زيبا و والاي خداوند باشم.
پيامبر(ص) پس از ازدواج علي(ع) و فاطمه(س) پرسيدند:
همسرت فاطمه را چگونه يافتي؟
امام پاسخ دادند:
نعم العون علي طاعة الله. خوب يار و ياوري است در اطاعت کردن از خدا.
۲- اخلاص در عبادت
عبادت پسنديده است، اما اخلاص در عبادت پسنديده‌تر. بايد با اخلاص و توجه لازم، به عبادت خدا پرداخت تا از ثمرات آن بهره‌مند شد.
فاطمه زهرا (س) در اين‌باره مي‌فرمايد:
«من اصعد الي الله خالص عبادته اهبط الله عزوجل اليه افضل مصلحته».
کسي که عبادت‌هاي خالصانة خود را به سوي خداوند بفرستد، پروردگار بزرگ، برترين مصلحت او را به سوي او خواهد فرستاد.
۳- اخلاق نيکو
آن‌حضرت روش صحيح برخورد با پرهيزکاران را خوشرويي دانسته و مي‌فرمايد:
«بِشر في وجه المؤمن يوجب لصاحبه الجنة.» پاداش خوشرويي در برابر مؤمن بهشت است.
معيار و ميزان بخشش ارزشمندي انسان از ديدگاه حضرت، روابط شايسته با مردم و خانواده است. آن‌حضرت مي‌فرمايد:
«خيارکم الينکم مناکبه و أکرمهم لنسائهم»، بهترين شما کسي است که در برخورد با مردم نرم و مهربان باشد و ارزشمند‌ترين مردم کساني هستند که با همسرانشان مهربان و بخشنده باشند.
۴- ايثار و از خودگذشتگي
همسر ايده‌آل، براي گرم نگهداشتن کانون خانواده، بايد مهربان و ايثارگر باشد، ديگران را بر خود مقدم بدارد، با سختي‌هاي زندگي بسازد و با لبخند شاد آفرين خود، تاريکي حزن و اندوه را از دل شوهر بزدايد.
نقل مي‌کنند صبح يکي از روزها، امام علي(ع) فرمود:
فاطمه جان! آيا غذايي داري تا رفع گرسنگي کنم.
آن‌حضرت پاسخ دادند: نه، به‌خدايي که پدرم را به نبوت و شما را به امامت برگزيد سوگند، دو روز است که در منزل غذاي کافي نداريم، آنچه بود به شما و فرزندانم «حسن و حسين(ع) » دادم و خود از غذاي اندک موجود، استفاده نکردم.
امام با تأسف فرمودند: فاطمه جان چرا به من اطلاع ندادي تا به‌دنبال تهيه غذا بروم؟
فاطمه فرمود: «يا ابالحسن اني لاستحيي من الهي ان اکلف نفسک ما لا تقدر عليه»
اي ابالحسن! من از پروردگار خود حياء مي‌کنم که چيزي را که تو بر آن توان و قدرت نداري از تو درخواست کنم.
۵- انفاق در راه خدا
عرب تازه مسلماني در مسجد مدينه از مردم کمک خواست، پيامبر(ص) به اصحاب خود نگريست، سلمان فارسي برخاست تا نياز آن فقير را برطرف سازد، هر جا رفت با دست خالي برگشت، با نااميدي به طرف مسجد مي‌آمد که چشمش به منزل حضرت زهرا(ص) افتاد. با خود گفت: فاطمه و منزل فاطمه سرچشمه نيکوکاري است. درب خانه را کوبيد و داستان عرب مستمند را شرح داد.
حضرت فرمود:
اي سلمان! سوگند به خداوندي که حضرت محمد(ص) را به پيامبر برگزيد، سه روز است که غذا نخورده‌ايم، فرزندانم حسن و حسين(ع) از شدت گرسنگي بي‌قراري مي‌کنند و خسته و مانده به خواب رفته‌اند، اما من نيکي و نيکوکاري را که درب منزل من را کوبيده است، رد نمي‌کنم.
آنگاه پيراهن خود را به سلمان داد تا در مغازه مرد يهودي گرو گذاشته، مقداري خرما و جو قرض بگيرد. سلمان مي‌گويد: پس از دريافت جو و خرما به منزل فاطمه(س) آمدم و گفتم: مقداري از اين غذاها را براي فرزندان گرسنه بردار. پاسخ داد:
«يا سلمان هذا شيء امضيناه لله عزوجل لسنا نأخذ منه شيئا»
اي سلمان! اين کار را فقط براي خداوند عزوجل انجام داديم و هرگز از آن استفاده نخواهيم کرد.
۶- اطاعت از پدر
فاطمه(س) همواره احترام رسول خدا و اطاعت از ايشان را هم به‌عنوان نبي و هم به عنوان پدر بر خود فرض دانسته و خلاف خواسته آن‌حضرت عمل نمي‌کردند.
پيامبر اسلام(ص) در ازدواج فاطمه (س) با علي(ع) به مشورت و تبادل نظر با دخترش پرداخت و فرمود:
دخترم فاطمه! پسرعمويت علي، از تو خواستگاري نموده است، پاسخ تو چيست؟
فاطمه(س) به پدر احترام مي‌کند و مي‌گويد: نظر شما چه مي‌باشد؟
پيامبر(ص) فرمود: «اذن الله خير من السماء» خداوند از آسمان اجازت فرمود.
۷- احترام در حمايت به شوهر و حمايت هميشگي از او
زهراي مرضيه در دوران زندگي خود لحظه‌اي نافرماني شوهر خود علي (ع) را نکرد و از او اطاعت نمود و هيچ‌گاه در مشکلات و سختي‌ها آن‌حضرت را تنها نگذاشت و او امام خود را هميشه اطاعت و دفاع مي‌کرد.
پس از ماجراي سقيفه، عده‌اي از سران آن خواستند تا به گونه‌اي از آن‌حضرت دلجويي کنند؛ لذا اجازه ملاقات خواستند، ولي حضرت موافق نبود تا اينکه روزي علي(ع) وارد منزل شد و فرمود: فاطمه جان آنان پشت درب خانه منتظر اجازه ورود هستند، نظر شما چه مي‌باشد؟
حضرت زهرا(س) در برابر شوهر فرمودند:
البيت بتيک والحده زوجتک افعل ما تشاء.
علي جان! خانه، خانه‌ي توست و من همسر تو مي‌باشم، هر آنچه مي‌خواهي انجام ده.
در حديثي ديگر فرمود: علي جان! جانم فداي جان تو و جان و روح من سپر بلاهاي جان تو. يا ابالحسن! همواره با تو خواهم بود اگر تو در خير و نيکي به سر مي‌بري، با تو خواهم زيست و يا اگر در سختي و بلاها گرفتار شدي، باز هم با تو خواهم بود.
۸- پيوند ازدواج با معنويت
شب ازدواج و آغازين لحظه‌هاي شروع يک زندگي نوين براي هر زن و مردي شيرين و خاطره‌انگيز است. بسياري اين لحظه‌هاي شيرين را به انواع گناه آلوده مي‌کنند. فاطمه زهرا(س) ، الگوي زنان عالم پس اينکه علي(ع) از نگراني و گريان بودن ايشان سئوال فرمود:
«تفکرت في حالي و امري عند ذهاب عمري و نزولي في قبري ... .» در پيرامون حال و رفتار خويش فکر مي‌کردم، به ياد پايان عمر خويش و منزلگاه ديگر بنام قبر افتادم که امروز از خانة پدر به خانه شما منتقل شدم و روزي ديگر از اينجا به طرف قبر و قيامت خواهم رفت، در اين آغازين لحظه‌هاي زندگي، تو را به خدا سوگند مي‌دهم که بيا تا به نماز بايستيم تا با هم در اين شب خدا را عبادت کنيم.
۹- زهد و ساده‌زيستي
سلمان فارسي مي‌گويد: روزي حضرت فاطمه(ص) را ديدم که چادري وصله‌دار و ساده بر سر دارد، در شگفتي ماندم و گفتم: عجبا! دختران پادشاه ايران و قيصر روم بر کرسي‌هايي طلايي مي‌نشينند و پارچه‌هاي زربافت به تن مي‌کنند، وه اين دختر رسول خداست که نه چادرهاي گران قيمت بر سر دارد و نه لباس‌هاي زيبا.
فاطمه پاسخ داد: «يا سلمان! ان الله ذخر لنا الياب و الکراسي ليوم آخر»
اي سلمان! خداوند بزرگ، لباس‌هاي زينتي و تخت‌هاي طلايي را براي ما در روز قيامت ذخيره کرده است. حضرت پس به خدمت پدر رفت و گفتي سلمان را مطرح کرد و فرمود:
اي رسول خدا، سلمان از سادگي من تعجب نمود، به خدايي که تو را مبعوث فرمود، مدت پنج سال است فرش خانه ما پوست گوسفندي است که روزها بر روي آن شترمان علف مي‌خورد و شب‌ها بر روي آن مي‌خوابيم و بالش ما چرمي است که از ليف خرما پرشده است.
۱۰- تربيت دقيق فرزند
روي پيامبر گرامي اسلام(ص) از ياران خود پرسيد: در کدام لحظه زن به خدا نزديک‌تر است؟ پاسخ مناسبي مطرح نشد، تا اينکه حضرت زهرا(س) سئوال پدر را شنيد و پاسخ داد:«ادني ما تکون من ربها ان تلزم قعر بيتها»، آن‌لحظه‌اي که زن در خانة خود مي‌ماند و به امور زندگي و تربيت فرزند مي‌پردازد به خدا نزديک‌تر است.
آن‌حضرت تمام سعي و تلاش خود را معطوف تربيت فرزندان مي‌نمود و آنان را با خداوند و ارزش‌هاي معنوي آشنا مي‌ساخت و هيچ‌گاه بين فرزندان خود تبعيض قائل نمي‌شد. نقل مي‌کنند پيامبر(ص) دربارة خطاطي به حسن و حسين(ع) سفارش فرمود: هر کس خط او زيباتر است قدرت او نيز بيشتر است، هر کدام خط زيبايي نوشتند، اما رسول خدا قضاوت نکرد و آن دو بزرگوار را به نزد مادرشان هدايت فرمود تا اگر از قضاوت نگراني پديد آيد، با عاطفه مادري جبران شود. حضرت زهرا(س) با خود مي‌گفت هر دو خط زيباست، من چه مي‌توانم بکنم و چگونه ميان دو کودکم داوري کنم؟
سرانجام به فکرشان رسيد قضاوت نهايي را به تلاش خودشان مربوط سازد. فرمود:
اي نور ديدگانم! من دانه‌هاي اين گردنبند را با پاره‌کردن رشتة آن برسر شما مي‌ريزم و ميان شما پخش مي‌نمايم، هر کدام از شما دانه‌هاي بيشتري بگيريد، خط او بهتر و قدرتش او بيشتر است.
۱۱-حفظ پوشش و حجاب
مردي نابينا پس از اجازه گرفتن وارد منزل آن‌حضرت شد. پيامبر(ص) مشاهده فرمودند که حضرت زهرا(س) برخاست و فاصله گرفت و خود را پوشاند. فرمود: دخترم! اين مرد نابيناست. پاسخ داد: ان لم يکن يراني فاني اراه و هو يشم الريح. پدر، اگر او مرا نمي‌بيند، من او را مي نگرم! و او بوي زن را استشمام مي‌کند! رسول خدا(ص) پس از شنيدن سخنان دخترش فرمود:
شهادت مي دهم که تو پارة تن مني.
روزي رسول خدا (ص) به درب منزل دخترش آمد و اجازه ورود خواست. حضرت اجازه داد. پيامبر(ص) فرمود: آيا داخل منزل شوم با کسي که همراه من است؟ فاطمه(س) فرمود: اگر نامحرمي با شماست، وارد نشويد که چادري بر سر ندارم. کمي بعد چادري برسر کرد و فرمود داخل شويد. آنگاه رسول خدا با همراه خود وارد منزل شدند.
آن‌حضرت حتي نگران آشکارشدن حجم بدن زن پس از مرگ و در هنگام تشييع جنازه بودند؛ لذا دستور دادند تا تابوت سرپوشيده‌اي درست کنند و به اسماء فرمودند: بدن مرا بپوشان که خدا تو را از آتش جهنم باز دارد.
۱۲- صبر و بردباري
فاطمه(س) در طول زندگاني کوتاه اما پربرکت خويش، سختي‌ها و ناملايمات فراواني را مشاهده نموده و با صبر و تحمل فراوان با آنها مقابله کردند. آن‌حضرت مشکلات اقتصادي و سختي‌هاي بچه‌داري و گرفتاري‌ها را با صبر و بردباري تحمل مي‌کرد و نزد کسي افشا نمي‌کرد. گاهي رسول خدا(ص) مصرانه مي‌پرسيد: چرا رنگ تو پريده و چرا رنگ فرزندانم حسن و حسين (ع) دگرگون شده است؟ ناچار مي‌شد وضعيت زندگي را با پدر درميان بگذارد و مي‌فرمود:
پدرجان! سه روز است که غذا نخورده‌ايم و فرزندانم حسن و حسين(ع) از شدت گرسنگي بي‌تاب شده‌اند و هم اکنون به خواب رفته‌اند. روزي ديگر فرزندان فاطمه(س) جد بزرگوارشان را جلوي درب منزل ديدند و بر روي دوش آن‌حضرت جاي گرفته و گفتند: ما گرسنه‌ايم، به مادرمان بگو قرص ناني به ما دهد تا رفع گرسنگي نماييم. حضرت به فاطمه(س) فرمود: به دو فرزندم طعام بده.
پاسخ شنيد: پدرجان! در خانه ما چيزي به جز برکت وجود رسول خدا(ص)وجود ندارد. پدرجان صبح کرديم در حالي‌که چيزي در منزل ما نيست تا رفع گرسنگي نماييم و ما در هر حال خداي بزرگ را سپاسگزاريم...
اميد است با آشنايي با سيره گفتار اهل بيت(ع) به‌ويژه بانوي دو عالم حضرت فاطمه(س) بتوانيم سعادت دنيا و آخرت خويش را با عمل به دستورات آنان و پيروي از سيره الهي آن بزرگواران تأمين و تضمين نماييم.
انتهای پیام /*