|
ادبیات آیینی از اصول مهم در تعلیم و تربیت اسلامی کودکان و نوجوانان است |
|
ادبیات آیینی، بهترین مسیر برای انتقال آموزه های تربیتی و اخلاقی |
|
|
|
یکـی از اهداف ادبیات کودک و نوجـوان انتقال آموزه هاي اخلاقی و تربیتی بـه آن هاست. راست گویی و پرهیز از دروغ، کمک و یاري دیگران، بخشندگی، دلسوزي و مهربانی، احترام به والدین و معلّم و... از جمله ي این آموزه هاي اخلاقی و تربیتی و سفارش مؤکّد قرآن و روایات اسـت.
اگـر امروز ادبیات آیینی در آثار اکثر شاعران و نویسندگان کودک و نوجوان پررنگتر است، بـه ایـن دلیل است کـه مخاطب ایـن نیـاز را بـه گونه اي جدی احساس کرده است. |
|
|
ایلام : ادبیات آیینی، یکی از شاخه‌های مهم ادبیات کودکان و نوجوانان به‌شمار می‌آید. آموزه‌های دینی، ارزش‌های اخلاقی و رفتاری و باورهای آسمانی، برای رشد و پرورش حس مذهبی و بینش دینی کودکان و نوجوانان، از امور مهم و ضروری است. بخش عمده‌ای از ادبیات آیینی ادبیات منظوم و منثور ما را تشکیل می‌دهد.
ادبیات آیینی چیست؟
معنا و مفهوم ادبیات آیینی خیلی گسترده تر از مفهوم دین است و آیین های باستانی، ملی، سنتی و … را هم در برمی گیرد. ادبیات دینی زیرمجموعه ادبیات آیینی است اما چون مصطلح شده به معنی ادبیات دینی و به‌عنوان ادبیات اسلامی در فرهنگ ما مرسوم است.
کاربردش خط‌کشی های خیلی مشخصی ندارد چون دین آن موضوعی نیست که مستقیما در اثر ادبی منعکس شود، خیلی وقت ها درون مایه آثار متصل به دین است. ادبیات آئینی ریشه در تاریخ کهن سرزمین ما دارد و نقش بسزایی در اعتلای فرهنگ ایران زمین در دوره های مختلف داشته است.
کودکان و نوجوانان جزء سرمایه های ملی هر کشوری به شمار می روند. ادبیات کودکان و نوجوانان به عنوان یکی از ابزارهای تربیت غیر رسمی علاوه بر تأمین نیازهای جسمی، روحی و عاطفی تأثیرات دیگری نیز در آنها برجای می گذارد. استفاده از ادبیات در تقویت خواندن و نحوه به کارگیری آن در ایجاد آرامش روحی و روانی و به کارگیری آن به عنوان وسیله ای برای کسب تجربیات جدید راهکارهایی است که مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند.
ادبيات آييني کودکان و نوجوانان، يکي از شاخه هاي مهم ادبيات کودکان و نوجوانان به شمار مي آيد. آموزه هاي ديني، ارزش هاي اخلاقي و رفتاري و باورهاي آسماني، براي رشد و پرورش حس مذهبي و بينش ديني کودکان و نوجوانان، لازم و ضروري است. بخش عمده اي از ادبيات منظوم و منثور ما را ادبيات آييني تشکيل مي دهد. آشنايي کودکان و نوجوانان با ادبيات آييني، يکي از اصول مهم در تعليم و تربيت اسلامي محسوب مي شود و با توسعه زندگي اجتماعي، علمي و سياسي، ضرورت آن بيشتر احساس مي شود. براي شکوفايي اين ادبيات، بايد به موضوعات نو پرداخت و در ساختار و محتوا، با به کارگيري تکنيک هاي ادبي تحولي ايجاد کرد و با عمق بخشي به آموزه هاي ديني در رشد بينش مذهبي کودکان و نوجوانان، تلاش بيشتري به عمل آورد. هدف از اين تحقيق، بررسي ادبيات آييني و چگونگي تاثيرگذاري آن در رشد بينش ديني کودکان و نوجوانان است. برآيند تحقيقات حاکي از آن است که اديبان و نويسندگان ادبيات آييني بيشتر به موضوعات تکراري و کهنه پرداخته اند، درحالي که بايد در اين زمينه به موضوعات و مضامين تازه و مورد نياز کودکان و نوجوانان پرداخت. روش هاي غيرمستقيم ادبيات (شعر و داستان) ديني با تکيه بر عنصر خلاقيت مي توانند حامل پيام هاي تربيتي و آموزه هاي مفيد و موثري باشند که اگر به خوبي ساخته و پرداخته شوند، مي توانند به تحول و تحرک آگاهي هاي فرد و تصحيح مسير زندگي مخاطبان کمک کنند.
ادبیات آیینی بعد از انقلاب
ادبیات آیینی پـیش از انقـلاب در حـوزه ي ادبیات کـودک و نوجـوان، نمود و گسترش چندانی نداشته است و تنها شمار اندکی از شـاعران و نویسندگان در ایــن زمینـه تجربیاتی داشـته انـد اما پـس از انقـلاب، مفـاهیم آیینـی ماننـد جبهـه، دفـاع مقـدس، عاشـــورا، خـــدا، ائمـه و ... در آثـار شـاعران و نویسندگان کـودک و نوجـوان پررنگ تر شده، بـه ایـن دلیـل کـه مخاطب ایـن نیـاز را بـه گونـه اي جـدي احساس کـرده است. ادبیات کودک و نوجـوان در دهه ي پنجـاه و شصت سرعت بیشتري یافت.
در شکل گیري و تعمیق شعر انقـلاب اسلامی و دفاع مقدس، علاوه بر ارزش هـا و باورهاي اسلامی، انقلابـی و استفاده شاعران از مضامین و عناصر عرفانی، تأثیر شخصیت، سیره ي عملی و افکار امــام خمینی (ره) کـه نقش رهبر و الگوي اصلی این رخداد عظیم را برعهده داشت، برکسی پوشـیده نیست. همچنــین واقعــه ي
بزرگ عاشورا و حماسه ي بی نظیر امام حسین (ع) و یاران با وفاي ایشان، از زمینه هاي اصلی و تأثیرگذار برمفاهیم آیینی است.
ستایش شخصیت هاي دینی (پیامبر،ائمه معصومین)
یکی از موضوعات در ادبیات کودک و نوجوان توجه به شخصیت پیامبر(ص) و حضرت زهرا و ائمه معصومین «ع» است. شاعران و نویسندگان شیعه در آثار خــود در مــدح و منقبت یا سوگ و شهادت امامان و معصومین مطالب بسیاری نوشته اند. در تـاریخ دینـی جهـان کسی نیست کـه مانند حضـرت محمد «ص» بـه بچه هـا توجه داشته باشـد. پیـامبر «ص» بچه هـا را دوست می داشت و بـا آنان مهربـان بـود و بـه آن هـا سلام می کـرد. بقیـۀ معصـومین نیـز توجه ویـژه اي بـه کودکـان داشتند. بنـابراین معرّفـی و شناســاندن ایــن پیشــوایان بــزرگ بــه کودکــان و نوجوانــان، یکــی از کارهــاي خــوب شــاعران مــا بــه ویــژه در دوران پـس از انقلاب اسلامی بــوده است و در این میان، اشعار نبوي، علوي، فاطمی، حسینی و عاشورایی، رضوي و مهدوي بیشتر مورد توجه بوده است.
مسائل دینی و احکام (اذان و اقامه، وضو، نماز، دعا، قرآن)
آموختن نماز و قرآن و آداب آن بــه بچه ها وظیفه ي والدین است. بسیاري از بزرگان وقتی از خاطرات کودکی خود می گویند، خواندن قرآن مادر یا دعاهاي او سر سجاده را از تأثیرگــذارترین اتّفاقات آن دوران می دانند. گفتن داستان هاي قرآنی و آموزش مفاهیم آن یکی از راه هاي موفّق انس کودک با قرآن است. دعـا یکـی از راه هاي صـحبت کردن بـا خداست. دعـا و نیـایش از مسائل مهمی اسـت کـه جزء نیازهاي اساسی معنوي انسان است. کودکان بــه خاطر فطرت پاکی که دارند، دعاهايشان دلنشین تر و در عین حال مقبول تر است. بنابراین باید از سنین خردسالی و کودکی شیوه ي صحیح دعا کردن را از طرق مختلف مانند شعر و داستان بـه آن هـا آمـوزش داد. یکی از فواید دعا کردن بـه کودکان این است که بـا افکار و نگرانی هاي کودکمان آشنا می شویم.
مسائل اخلاقی و تربیتی
یکـی از اهداف ادبیات کودک و نوجـوان انتقال آموزه هاي اخلاقی و تربیتی بـه آن هاست. راست گویی و پرهیز از دروغ، کمک و یاري دیگران، بخشندگی، دلسوزي و مهربانی، احترام به والدین و معلّم و... از جمله ي این آموزه هاي اخلاقی و تربیتی و سفارش مؤکّد قرآن و روایات اسـت.
اگـر امروز ادبیات آیینی در آثار اکثر شاعران و نویسندگان کودک و نوجوان پررنگتر است، بـه ایـن دلیل است کـه مخاطب ایـن نیـاز را بـه گونه اي جدی احساس کرده است.
با آرزوی بهترین ها برای کودکان و نوجوانان ایران بدرود.
انتهای پیام/* |