|
|
|
5 شاخص جهاد تبیین با نگاهی به جهادگری حضرت زینب(س) |
|
|
|
حضرت زینب (س) الگوی ویژه جهاد تبیین است و هرگاه بخواهیم در مسیر جهاد تبیین گام برداریم بهترین نمونه در تاریخ اسلام همین شیوه¬ای است که حضرت زینب سلام الله علیها در تبیین ماجرای کربلا اتخاذ نموده است. |
|
|
بوشهر- مهراب کیانی به مناسبت ماه محرم و تاکید ویژه مقام معظم رهبری در چند سال اخیر مینی بر ضرورت جهاد تببن، و نیاز به الگو برای تبیین، در یادداشتی به بررسی مؤلفه¬های جهاد تبیین با توجه به جهادگری حضرت زینب سلام الله علیها پرداخت؛
مسئله جهاد تبیین به عنوان موضوعی که چندین سال است که مقام معظم رهبری تاکید ویژه‌ای بر این مسئله دارند باید مورد توجه قرار بگیرد و برای اینکه این موضوع مورد توجه ویژه و خاص قرار بگیرد باید الگوهای جهاد تبیین را در جامعه درست معرفی کرد و این الگوها بتوانند چراغ راهی شوند برای کسانی که می خواهند در مسیر جهاد تبیین حرکت کنند، چون آنقدر جهاد تبیین در چند سال اخیر تکرار شده که گاهی با نگاه کلیشه ای به این مسئله توجه می شود. برای اینکه از نگاه کلیشه ای در موضوع جهاد تبیین عبور کنیم و به یک نگاه نوین در فضای جهاد تبیین نزدیک شویم باید آن را با نگاه به بیانات رهبر انقلاب بررسی می کنیم؛ ایشان دو شاخص ویژه برای آن معرفی کرده است:
اول. توانایی برانگیختن دل ها
دوم. حرکت آفرینی و جهت گیری درست و دقیق
براساس این دو شاخص مولفه های مختلفی را می شود برای جهاد تبیین تعریف کرد:
موقعیت شناسی، شیوه بیان، گفتمان سازی، امیدبخش بودن، اتخاذ موضع آفندی و پیشدستانه، اقدام به موقع، تمرکز بر تاب آوری و برانگیختگی و آینده پژوهی در تبیین. برای این که این مسئله شفاف تر شود می توانیم به جهاد تبیین حضرت زینب سلام الله علیها در حادثه کربلا اشاره کنیم. حضرت زینب سلام الله علیها به عنوان بانوی تاثیرگذار حادثه کربلا الگوی مناسبی برای مسئله جهاد تبیین است. برای پرداختن به این موضوع اول باید ابعاد شخصیتی این بانوی بزرگوار را مورد توجه قرار بدهیم.
ایشان فردی دانا و خبیر و دارای معرفت والاست، در حادثه عاشورا می داند برای چه می رود و می داند که این حرکت فرجام دنیایی ندارد. ظاهرا امر این است که نمی توان آخر و عاقبت موفقی در دنیا برای کربلاییان متصور شد اما چون به سرانجام الهی این موضوع مُشرف بوده و اعتقاد و بینش دارد، در این مسیر گام برمی دارد و حرکت می کند.
دوم موضوع این که ایشان از لحاظ علمی جایگاه ویژه ای دارند، «عالمه بودن» یکی از ویژگی های شخصیتی ایشان است و در تاریخ می دانیم که در مدینه درس تفسیر برگزار می کردند و همه به جایگاه علمی حضرت زینب معترف بودند.
سوم در جایگاه همسری و مادری یک مادر و یک همسر موفق در خاندان پیامبر(ص) در مدینه محسوب می شوند، به جرأت می توان گفت که قطعاَ برجسته ترین زن در خاندان پیامبر صلوات الله علیه در زمانه خودشان است.
چهارم اینکه وقتی صبر و متانت حضرت زینب سلام الله علیها را مثلاَ با حضرت آسیه مقایسه می کنیم می بینیم که حضرت آسیه در زیر شکنجه های فرعون به خداوند گفت: «پروردگارا مرا از دست فرعون و عمل گمراه کننده او نجات بده» ولی می بینیم حضرت زینب سلام الله علیها در اتفاق ها و بلایای بسیار سنگین حادثه کربلا به خداوند نمی فرماید که «من را نجات بده» می فرماید «پروردگارا از ما قبول کن شهدایی را که در این مسیر دادیم و سختی هایی را که تحمل می کنیم پروردگارا از ما قبول کن.»
پنجم اینکه ایشان اهل صدق و اخلاص بوده، صادقانه با پیمان خدای متعال برخورد کرده و دلشان را به خدا می سپارد و در مسیر گام بر می دارد. این ویژگی های شخصیتی حضرت زینب سلام الله علیها باعث می شود که بعدها در مسیر تبیینی کنش های اثربخشی داشته باشد.
حضرت زینب سلام الله علیها در مسئله جهاد تبیین با توجه به ویژگی هایی که برشمردیم عملکرد بسیار ویژه ای دارد و درخشش کم نظیری در حادثه کربلا از خودشان به منصه ظهور می گذارد.
در روز عاشورا ایشان در هر موقعیتی که قرار می گیرد شهادت های سخت و سنگینی که برای عزیزان ایشان اتفاق می افتد، رفتار خاص خودش را بروز می دهد؛ در شهادت فرزندانش یک جور عمل می کند، در شهادت علی اکبر جور دیگر، در شهادت حضرت عباس گونه ای دیگر و در شهادت امام حسین نیز متفاوت از قبل. در رفتارش با کودکان به شکلی رفتار می کند و در رفتار با زنان و همسران شهدا به شکلی دیگر. در مقابل دشمن هم به شکل دیگری از خودش رفتارهای خاصی را بروز می‌دهد که این نشان از دانش ایشان در این مسئله است که چون می داند و واقف است که باید در هر وضعیتی رویه های خاصی نسبت به دشمن پیش بگیرد.
قبل از حرکت ما می بینیم که بزرگان مدینه مثل عبدالله بن عباس یا عبدالله بن جعفر همسر حضرت زینب سلام الله علیها و خیلی از بزرگان دیگر می آیند و روبروی امام حسین از ایشان درخواست می کنند در این مسیر حرکت نکند آنها می گویند «آقا دشمن رحم ندارد کوفیان وفا ندارند شما پیروز نمی شوی» تذکراتی از این قبیل و مشخص می شود که درک درستی از این حادثه ندارند.
اما حضرت زینب سلام الله علیها که همسرش هم به نوعی جزء همین کسانی است که شاید این موقعیت شناسی را ندارد، بر اساس موقعیت شناسی دقیق خودشان حرکت
می کند و اجازه می دهند فرزندانش هم با خودشان بیایند. او می داند که همگی در مسیر شهادت گام برمی دارند.
مسیری که بالاخره تشخیص داده اند که درست است. می توانستند به فرزندانشان بگویند شما نیایید، اما فرزندانش را همراه خود می برد و همراه می کند و از تصمیمی که آنها گرفته اند دفاع می کند و آن ها هم با مادرشان همراه می شوند.
یعنی فهم ایشان از حرکت امام حسین(ع) نسبت به بزرگان اسلام در زمانه خودش بالاتر است و در هنگامه طوفان کربلا یک آرامش مادرانه کم نظیری دارد. بهتر است بگوییم آرامش مادرانه بی نظیری دارند و در مقابل دشمن با یک آرامش و متانتی می ایستد و در دوران اسارت، جهاد تبیین ایشان شروع می شود.
در آغازین لحظه های حرکت یا شاید از همان لحظاتی که شهادت برای عزیزانش رخ می دهد، ایشان شروع می کند به تبیین کردن ماجرا و آغاز جدی این حرکت از زمانی است که وارد کوفه می شوند در مقابل مردم کوفه ای که حالا برخی از آن ها ایستاده و اشک می ریزند، ایشان ماجرا را تبیین می کنند.
در مقابل ابن زیاد وقتی که ابن زیاد می خواهد اهل بیت را تحقیر کند و می گوید؛ ببینید خدا با شما چه کار کرد.
حضرت زینب سلام الله علیها می فرماید «ما رایت الا جمیلا» یعنی «من چیزی جز زیبایی ندیدم» و آن حرکت تحقیر کننده، ابن زیاد را از هم می پاشد. در این مسیر گفتمان سازی و حرکت سازی می کند. این که می فرماید ما رأیت الا جمیلا در واقع دارد امیدبخشی می کند، شهادت در راه خدا وکشته شدن را زیبا جلوه می دهد و نمی گذارند فقط غم و اندوهِ ماجرا بماند. حماسه حادثه را بیش از غم اندوه برای مخاطبش نشان می دهد.
موضع پیشدستانه می گیرد و به تمام هیمنه استکبار زمانه خودش حمله می کند و آنها را مخاطب قرار می دهد و می گوید شما فرزندان پیامبر را کشتید، شما ظلم کردید، شما ظالم هستید و نمی گذارد که ظالم در موضع پیروزی قرار بگیرد. در موقعیت های مختلف اقدام به موقع می کند. مثلا در مسجد اموی به موقع پاسخ یزید را می دهد، آنقدر فضا را برای آنها سخت و سنگین می‌کند که یزید می بیند در دمشق هم فضا علیه او می شود و پا پس می کشد و حتی سعی می کند که تمام این جنایت ها را به گردن ابن زیاد بیندازد و می گوید که من دستورم چیز دیگری بوده است و ابن زیاد جور دیگری عمل کرده است.
حضرت زینب سلام الله علیها حرکت عاشورایی را گفتمان سازی و درگفتمان از شیوه ها و بیان بلیغی استفاده می کند که خیلی ها روایت کرده اند؛ انگار که امیرالمومنین علی بن ابی طالب(ع) است که از زبان حضرت زینب سلام الله علیها دارد سخن می گوید، یعنی زبان و بیانی بسیار مستحکم داشته و مخاطب شناسی را به عنوان یک اولویت در نظر گرفته اند.
در مواجهه با مردم و با یزید نوع بیانشان در موقعیت های مختلف با هم متفاوت و می داند که چگونه فضا را برانگیزد و تغییر دهد تا مردم با این گفتمان همراه شوند. هرچه به آینده می رویم متوجه می شویم که این اتفاق در واقع پایه گذاری حرکت و کنگره بزرگ اربعین بوده است. یعنی به آینده این ماجرا هم نگاه ویژه داشته تا این مکتب حسینی ادامه پیدا کند.
این گفتمان تبدیل به یک جریان و رودخانه ای می شود که مسیر خودش را هرچه سریعتر رو به جلو طی می کند و هرچه از زمان حادثه کربلا عبور می کنیم و جلوتر می رویم این حادثه برانگیخته تر و تاثیرگذارتر می‌شود.
حضرت زینب سلام الله علیها الگوی ویژه جهاد تبیین است و هرگاه بخواهیم در مسیر جهاد تبیین گام برداریم بهترین نمونه در تاریخ اسلام همین شیوه ای است که حضرت زینب سلام الله علیها در تبیین ماجرای کربلا اتخاذ نموده است.
انتهای پیام/* |