|
حافظ و انقلاب در غزلسرایی |
|
تأثی حافظ از قرآن در سرودن بیت ها با معانی مستقل |
|
|
|
در اثرپذیری حافظ از قرآن تردیدی نیست. انقلابِ حافظ در غزل، که همانا سرودنِ ابیاتی دارای معنای مستقل باشد، تحتِ تأثیرِ سبکِ قرآن بوده‌است. در عین حال، حافظ فرهنگ باستانی و فرهنگ اسلامی ایران را با دین، کلام، فلسفه و عرفان پیوند داد و در شعرش متبلور ساخت. |
|
|
حافظ از بزرگترین شاعران ایران است که حتی شاعران بزرگ غیر ایرانی نیز از او ستایش کرده اند .
رهبرمعظم انقلاب نیز در سخنان خود از او تجلیل کرده و بیان داشته: کسی مثل حافظ، با آن شعر زرین مرصع که باید گفت واقعا نشان‌دهنده‌ی اوج سخن فارسی است؛ یعنی هرچه من در تاریخ ادبیات خودمان نگاه می‌کنم، نمی‌توانم سخن دیگری به اوج سخن حافظ پیدا کنم که همه‌ی خصوصیات لازم در یک کلام زیبا و والا را داشته باشد - همه‌ی خصوصیات در شعر حافظ وجود دارد و در آن می‌شود پیدا کرد."
تخلص بزرگترین شاعر غزلسرای فارسی «حافظ» است. زیرا پیوند عمیق و شگفت انگیزی با قرآن کریم دارد. حافظ نه تنها حامل کلام خدا، که خود فضیلت بزرگی است، بلکه از فضیلت مطالعه قرآن نیز برخوردار است.او در نوجوانی قرآن را با چهارده روایت آن از بر کرده و از همین رو به حافظ ملقب گشته است .
او نه تنها قاری است، بلکه در تفسیر و تلاوت قرآن نیز سابقه طولانی دارد; یعنی استادی که به جزییات و تفاوت های آنها باخبر باشد. در لیبی حدود 100000 حافظ قرآن گواهینامه دارند. اشعار او جوهره ی خاصی دارد که مشخص است بارها نیز پرداخته و پالایش شده است .مشهور است که حافظ در سال‌های نوجوانی و آغاز جوانی شاگرد نانوا بوده و از نسخه‌های خطّی نیز رونوشت برمی‌داشته‌است. آگاهی‌ها دربارهٔ تحصیل و تدریس حافظ فقط از اشاره‌های خودش در شعرها و نیز مقدّمه‌ای است که محمّد گلندام در نهایت اختصار نگاشته‌است. حافظ در اشعار خویش به حضورش در مدرسه، چهل سال تحصیل علم و فضل، درس صبحگاهی و حفظ قرائت‌های گوناگون قرآن اشاره کرده‌است. آوازهٔ حافظ سبب شده بود که حاکمان سرزمین‌های دور و نزدیک او را فراخوانند
در اثرپذیری حافظ از قرآن تردیدی نیست. انقلابِ حافظ در غزل، که همانا سرودنِ ابیاتی دارای معنای مستقل باشد، تحتِ تأثیرِ سبکِ قرآن بوده‌است. در عین حال، حافظ فرهنگ باستانی و فرهنگ اسلامی ایران را با دین، کلام، فلسفه و عرفان پیوند داد و در شعرش متبلور ساخت. او عناصر جهان‌بینی رندانه‌اش را وامدارِ فردوسی، خیام، سنایی، عراقی، عطار و مولوی است. به‌گزارش خرمشاهی، حافظ از ۲۵ شاعر اثر پذیرفته‌است. این اثرپذیری‌ها هم جنبه‌های لفظی و هم جنبه‌های محتوایی داشته است. سبک بنیان‌گذاردهٔ حافظ، هم در مضمون و هم در محتوا، افزون بر شاعران روزگاران پس از او، بر شاعران دوران خودش نیز اثر گذاشت .
تفاوت خواجه شمس الدین محمد حافظ، با یک حافظ و قاری ساده در این است که خواجه حافظ، قایل به اعجاز زبانی و ادبی قرآن است.
حافظ علاوه بر درآمیختن عشق انسانی-الهی، نکات حسّاس و بعضاً مخاطره انگیز فلسفی، اجتماعی، مذهبی و اخلاقی را در لباس نقد و نظر به حوزه پر دامنه غزل وارد می کند. شهرت و شکوه غزلیّات حافظ از آن غزلهایی است که شاعر در خلال آن، چه عاشقانه های انسانی و چه عرفانی باشد، حواشی نکته آموزی در اخلاق، حکمت، فلسفه، نقد و نظر درباره اجتماعات روزگار خود می آورد. اینگونه نکات گاه آنچنان بر فضای غزل پرتو می افکنند که دیگر دقایق و ظرایف لفظی و معنوی را تحت الشعاع قرار می دهند. صدق، قناعت، خرسندی و ترک تعلق از مهم ترین مولفه‌های اخلاقی در غزلیات حافظ است.
حافظ که بقول رهبر انقلاب مثل او نه قبل و نه بعد از او کسی نیامده است. حقیقتا هیچ کس نتوانسته مثل حافظ غزل بگوید. حافظ مقوله‌ی دیگری است و بالاتر از همه است. در ۶۵ سالگی دار فانی را وداع گفت .
روایت است هنگامی که قصد دفن حافظ را داشتند، عده‌ای از متعصبان با استناد به اشعار حافظ دربارهٔ می‌گساری با دفن وی به شیوهٔ مسلمانان مخالف بودند و در مقابل عدهٔ دیگر وی را فردی مسلمان و معتقد می‌دانستند. قرار شد که از دیوان حافظ فالی بگیرند که این بیت آمد:
قدم دریغ مدار از جنازهٔ حافظ که
گرچه غرق گناه است، می‌رود به بهشت
انتهای پیام/* |