|
|
|
زخم های گس لایتینگ؛ چگونه یک تیکنیک روانی روابط را ویران می کند |
|
|
|
گس لایتینگ، تکنیکی روانی است که در روابط عاطفی توسط یکی از طرفین اعمال می شود تا شریک عاطفی به دچار تردید در احساسات و شرم از خواسته های خود شود. این تکنیک باعث می شود، فرد احساس گناه و ضعف کند و در هرمشکلی خود را مقصر بداند حتی زمانی که حقیقت چیز دیگری است. |
|
|
منیره غلامی توکلی دختر جوان با صدای بغض آلود برای دوستش از بحث های تکراری با مردی به اسم علی می گفت، صدایش آنقدر بلند بود که توجه همه را به خود جلب کرده بود و با تذکر دوستش آرام تر ادامه داد: « دینا به خدا خسته شدم احساس می کنم هیچ‌وقت به حرفام اهمیت نمیده و هر بار که اعتراض می کنم با تمسخر میگه بازم شروع شد! تو همیشه مشکل‌تراشی می‌کنی. حالا هم بعد از یک سال دوستی تماس هام را جواب نمیده و میگه تقصیر خودت هست اونقدر بهم گیر دادی که دیگه نمی خوام ببینمت! »
دختر جوان حالا بعد از رد کردن چند ایستگاه مترو، اشک هایش سرازیر شده بود، می گفت: « دیگه فکر می کنم که واقعاً مشکل از منه. هر بحثی که پیش میاد، سیامک راهی پیدا میکنه تا من را مقصر جلوه بده... و چیزهایی را مطرح میکنه که من اصلا یادم نمیاد .. به نظرت من مشکل رفتاری یا روانی دارم !
با شنیدن صحبت های دختر جوان که دوستش او را ترنم صدا می زد به یاد نمایشنامه پاتریک همیلتون افتادم که دست مایه فیلم سینمایی « گس لایت» جرج کیوکر نیز شده بود. فیلم درباره رابطه زن و شوهری است که در آن شوهر تلاش می کند با دستکاری و اعمال تغییرات ظریف در محیط اطراف زن از جمله کم کردن آرام و پیوسته شعله چراغ گازی و سپس انکار آن، همسرش را به این فکر وادار کند که در حال از دست دادن مشاعرش است.
شوهر نه تنها محیط زن را به هم می زند و او را به این باور می رساند که دیوانه شده بلکه همسرش را مورد آزار قرار می دهد و از این طریق او را تحت کنترل در می آورد و ارتباط زن را با خانواده و دوستانش قطع می کند.
در نتیجه زن شروع به بازبینی ،احساسات ادراکات و خاطراتش می کند علاوه بر این او احساس خشم تکانش و حساسیت غیر قابل کنترلی می کند که در واقع هدف گس لایت همین است همین که ابژه مورد نظر را بی قرار و نامطمئن کند تا متوجه این نشود که چه چیزی درست است و چه چیزی نادرست.
وقت حقیقت تحریف می شود و فرد به خود شک می کند
« گس لایتینگ » در واقع نوعی تکنیک است که توسط برخی به صورت بیماروار برای تحقیر خواسته و نیاز طرف مقابل استفاده می شود تا فرد، احساسش و خواسته اش بی‌اهمیت نشان داده شود تا جایی که از بیان آن احساس شرم کند .
بنابر نظر روانشناسان کسانی که در رابطه از گس‌لایتینگ (Gaslighting) استفاده می‌کنند، معمولاً به دنبال کنترل طرف مقابل و ایجاد واسبتگی در او هستند . همچنین با ایجاد حس گناه در فرد مقابل به دنبال فرار از مسئولیت اشتباهی که کرده اند و اصرار به عذرخواهی طرف مقابل می باشند و از این طریق باعث تخریب اعتماد به نفس شریک احساسی خود می شوند. این رفتار با ایجاد تردید در ذهن طرف مقابل باعث سردرگمی و اضطراب در فرد می شود تا جایی که دچار عدم اطمینان به درک خویش خواهد شد.
صفیه مرادی کارشناس روانشناسی و مشاور ازدواج درباره کسانی که از تکنیک گس لایتینگ در رابطه استفاده می کنند می گوید: « گس‌لایتینگ به خودی خود یک بیماری روانی محسوب نمی‌شود، اما می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات شخصیتی مثل اختلال شخصیت خودشیفته (Narcissistic Personality Disorder - NPD) یا اختلال شخصیت ضد اجتماعی (Antisocial Personality Disorder - ASPD) باشد.
وی در پاسخ به این سوال که ایا این رفتار ناخودآگاه است یا عمدی؟ بیان می کند: در برخی موارد، فرد آگاهانه و عامدانه گس‌لایت می‌کند، چون می‌خواهد کنترل، قدرت، و برتری را در رابطه به دست بگیرد. اما در برخی از موارد فرد ناآگاهانه گس‌لایت می‌کند، مثلاً وقتی که خودش مهارت ارتباطی سالم ندارد یا در محیطی بزرگ شده که این رفتار طبیعی بوده است. این افراد ممکن است بدون این که متوجه باشند، واقعیت را تحریف کنند یا احساسات طرف مقابل را بی‌اعتبار جلوه دهند، چون از کودکی یاد گرفته‌اند که این یک روش "عادی" برای تعامل است. در چنین شرایطی، اگر فرد آمادگی تغییر داشته باشد، می‌تواند از طریق آگاهی و مشاوره روی رفتارش کار کند.
این کارشناس روانشناسی با اشاره به مشکل یکی از مراجعه کنندگانش می گوید: « .. دختری جوان بود که در ارتباط با پسری بزرگ تر از خود دچار تکنیک « گس لایت» شده بود. هر بار که احساساتش را بیان می‌کرد، با این جمله‌ای روبه‌رو می‌شد: "تو زیادی حساس هستی." تداوم این مسئله باعث شده بود که دختر خانم به خودش شک کند که واقعا دچار اشتباه های مکرر می شود! یا اینکه خاطراتش را غلط به یاد می‌آورد! به گفته خودش هر بار که اعتراض می‌کرد، پسر می گفت: « داری خیال‌بافی می‌کنی.» حالا ماه ها است که این دختر خانم بیمار من است و با وجود رها کردن این رابطه سمی هنوز با خودش درگیر است که نکنده واقعا مشکل از او بوده؟ این همان زخمی است که گس‌لایتینگ در احساسات به جا می‌گذارد؛ زخمی که دیده نمی‌شود، اما تا مدت‌ها درد دارد.»
تکنیکی که احساسات و واقعیت را قربانی می کند
این مشاور ازدواج استفاده عامدانه از تکنیک گس لایت را در روابط سطحی و خارج از ازدواج بسیار بیشتر می داند و می گوید:در این نوع رابطه‌ها، گس‌لایتینگ بیشتر به‌عنوان ابزاری برای کنترل و ایجاد وابستگی به کار می‌رود. یکی از طرفین ممکن است به‌طور مداوم واقعیت را تحریف کند تا طرف مقابل را درگیر رابطه نگه دارد. چون این نوع رابطه‌ها معمولاً پایدار نیستند، فردی که قربانی گس‌لایتینگ می‌شود، شانس خروج از رابطه و بازیابی اعتمادبه‌نفسش را دارد، هرچند ممکن است زخم‌های روحی آن باقی بماند.
مرادی با اشاره به اینکه گس لایتینگ در روابط زناشویی بسیار پر پیامدتر و آسیب رسان تر از روابط سطحی و دوستی های عاشقانه است، می گوید: زن و شوهر فرصت بیشتری برای اعمال کنترل و ایجاد فشارهای روانی دارند و با وجود مسائل مالی، فرزند، و وابستگی‌های خانوادگی خروج از رابطه بسیار سخت تر است .
وی ادامه داد: زن یا مردی که گس‌لایت می‌شود به‌تدریج احساس می‌کند که درک درستی از واقعیت ندارد و بیشتر به همسر خود وابسته می‌شود زیرا دائما تحت فشار سرزنش، تحریف خاطرات، بی‌ارزش کردن احساسات و انکار مشکلات است. این رفتار می‌تواند آسیب‌های جدی به سلامت روان و عزت‌نفس فرد وارد کند و در مواردی حتی به افسردگی و اضطراب شدید منجر شود.
به هر حال مهم ترین دلیل ازدواج کسب آرامش و دریافت محبت و ایجاد اعتماد به نفس بیشتر با داشتن شریک زندگی مهربان و عاشق در تمامی مراحل زندگی است همچنین در ارتباطات عاشقانه دختر و پسر به ویژه برای شناخت بیشتر برای ازدواج نیز لازم است قبل از عمق گرفتن و طولانی شدن ارتباط به این نکتات مهم ارتباطی توجه داشت و در صورت سمی بودن ارتباط به خودتان لطف کنید و رابطه را تمام کنید.
انتهای پیام /* |