|
|
|
بلاگری؛ دنیای رنگارنگ یا فریبنده؟ |
|
|
|
در دنیای امروز، بلاگری به عنوان یک پدیده نوظهور در فضای مجازی، با جذابیت‌های خاص خود، همواره در حال گسترش است. اما آیا این دنیای رنگارنگ واقعاً آن‌طور که به نظر می‌رسد، مثبت و مفید است؟ در این یادداشت به بررسی ابعاد مختلف بلاگری و تأثیرات آن بر فرهنگ و جامعه می‌پردازیم. |
|
|
از آذربایجان شرقی، مهتاب عالی در طی یادداشتی نوشت: در این زمانه، این فرهنگ به حاشیه رانده شده است. چه آن‌ها که به جا بودند و چه آن‌ها که نابجا. حالا شاهد دورانی هستیم که گرچه آپارتمان‌های بلند مانع پیچیدن عطر غذا می‌شوند، اما عکس غذاها و خوراکی‌ها با میزآرایی‌های آنچنانی و اشتهابرانگیز در شبکه‌های اجتماعی جولان می‌دهند.
ابراز محبت، علاقه، قدردانی، تبریک و تسلیت پیش از بروز مستقیم، به شکل استوری منتشر می‌شود. بهترین و پربهاترین لباس‌ها و وسایل در عکس‌های منتشره به رخ کشیده می‌شوند و حتی با ابزارهای ویرایش سعی می‌شود بهتر و رشک‌برانگیزتر از آنچه که واقعاً هست به نظر بیایند. اجناسی که گاهی نه به ضرورت، بلکه صرفاً با هدف همین عکس‌ها تهیه می‌شوند.
"بلاگری" پدیده‌ای نوظهور در دوران ماست که مانند تمام پدیده‌ها مزایا و معایبی دارد. در این یادداشت سعی شده از چند منظر متفاوت به بررسی آن بپردازیم. با ما همراه باشید.
پیش از ظهور شبکه‌های اجتماعی، بلاگر به کسانی گفته می‌شد که وبلاگ شخصی داشتند و معمولاً روزانه در آن تولید محتوای متنی می‌کردند. وبلاگ‌ها موضوعات مختلفی داشتند: معرفی فیلم و کتاب، خاطره‌نویسی، طنز و سرگرمی، مطالب تاریخی، سفرنامه، آشپزی و... این بستر مناسبی بود که هرکسی که حرفی برای گفتن داشت، بدون تشریفات راهیابی به رسانه‌ها می‌توانست ارائه کند و به فراخور جذابیت و مفید بودن مطالبش، خوانندگانی داشت که بهره‌مند می‌شدند و تبادل نظر می‌کردند.
اما با ظهور گوشی‌های هوشمند و بعد اینستاگرام و برنامه‌های مشابه، هم تعداد بلاگرها بیشتر شد و هم حوزه‌هایشان متنوع‌تر و مخاطبانشان بیشتر. بیشترین این بلاگرها را بلاگرهای حوزه‌ی روزمرگی تشکیل می‌دهند؛ یعنی حوزه‌ای که در مورد همه چیز تولید محتوا می‌کند.
زکات علم نشر آن است" امام علی (ع). محتوای پیج بعضی بلاگرها آموزشی است و تخصص یا مهارت خود را آموزش می‌دهند. گروهی رایگان تدریس کرده و زکات علمشان را پرداخت می‌کنند، گروهی نیز در ازای دریافت مبلغ آموزش می‌دهند. هم کسب روزی حلال است و هم مشکلات کلاس‌های حضوری را ندارد و محدودیت‌های جغرافیایی را کنار می‌زند. تا این‌جای کار خیلی هم عالی است. کجا ایراد می‌شود؟ آن‌جا که عده‌ای متخصص‌نما به واسطه‌ی محبوبیت و فالوور بالا تصور می‌کنند در تمامی حوزه‌ها صاحب‌نظر هستند و اطلاعات غلط، غیرعلمی و گاهی حتی خرافی به دیگران ارائه می‌کنند.
به این عده باید این حدیث از پیامبر اکرم (ص) را یادآوری کرد: "اگر درباره چیزی از تو سوال شد که نمی‌دانی، بگو نمی‌دانم تا از پیامدهای آن خلاص شوی و درباره آنچه نمی‌دانی فتوا مده تا از عذاب خدا در روز قیامت نجات یابی." همچنین مخاطبان آن‌ها باید بدانند، هر سوالی را نباید از هرکسی پرسید. کثرت فالوور نشان‌دهنده‌ی تخصص یا علم نیست و هیچ‌کسی در همه‌ی امور علم و تجربه ندارد. مثلاً بلاگری که از کودکش و مادرانگی‌هایش محتوا می‌گذارد، صلاحیت پاسخ به مسائل پزشکی، تغذیه‌ای و تربیتی کودک ما را ندارد!
"اسراف و زیاده‌روی، فراوانی را نابود می‌سازد" امام علی (ع). گاهی بلاگرها، ترفندهایی یاد می‌دهند که بتوان با آن‌ها کمی بیشتر صرفه‌جویی کرد. مثلاً غذاهای اقتصادی، استفاده خلاقانه از اشیا و ساخت مواد و وسایل مورد نیاز در منزل و... که می‌تواند در این وانفسای اقتصادی کمک‌کننده باشد. محتوایی مفید و کاربردی. اما بیشتر وقت‌ها بلاگرها برای تولید محتوا رو به تجمل‌گرایی می‌آورند: سفره‌های هفت‌رنگ، تغییرات مکرر دکوراسیون و لوازم منزل، خرید و معرفی هر محصول جدید و غیرضروری، پوشاک طبق مد، مراسم تجملی و غیرلازم و...
تجمل‌گرایی و به رخ کشیدن در دین ما مذموم است و این دنیاگرایی بیش از حد انسان را از خودشکوفایی باز می‌دارد. مصرف‌گرایی مخرب محیط زیست است و پرداختن مفرط به مادیات در این اوضاع اقتصادی، حسرت‌های زیادی در دل‌ها می‌کارد. کاش عزیزان به خاطر جذب مخاطب روی این موارد پرزرق و برق تمرکز نکنند که تبعاتی مخرب دارد.
برای مخاطبان آن‌ها هم بهتر است به حدیثی از پیامبر اکرم (ص) اشاره کنیم که فصل‌الخطاب است: "هرگز به آنچه در دست دیگران است چشم ندوزید (و زندگی خود را با دیگران مقایسه نکنید) زیرا اندوه انسان طولانی خواهد شد و حسرت وی پایان نمی‌پذیرد و نعمت‌هایی که خداوند در اختیارش قرار داده کوچک می‌شمارد و در نتیجه شکر و سپاس او اندک خواهد شد. پس همواره در زندگی‌ات به پایین‌تر از خود بنگر."
"سرّ تو به منزله‌ی خون توست (که فقط باید در رگ‌های تو جاری باشد) پس آن را در رگ‌های دیگران جاری مکن" امام صادق (ع). خانواده حریمی مقدس است که چارچوب خود را دارد. نمایش تمام زوایای زندگی خانوادگی، از تمام قسمت‌های منزل گرفته تا غذاها و روابط و مناسبات، نه تنها پسندیده نیست بلکه عواقبی هم دارد. این انتشار اطلاعات شخصی، خیلی اوقات امنیت افراد را به خطر می‌اندازد و زمینه را برای سوءاستفاده سارقان، متجاوزان، شیادان و افراد سودجو مهیا می‌کند.
انتشار عکس‌ها و اطلاعات خصوصی فرزندانمان نقض حریم شخصی کودک است و ممکن است آینده‌اش را تباه کند. نمایشی کردن همه مناسبات خانوادگی، خلوص و صمیمیت آن را از بین می‌برد، مصنوعی شده و ممکن است به سردی روابط بیانجامد. همچنین نمایش نعمت‌ها و خوشبختی‌ها ممکن است آه حسرت باری بر دلی بنشاند که حق‌الناسی است سنگین.
"فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا" "إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا" سوره مبارکه شرح. مخاطبان بلاگرها باید در نظر داشته باشند که زندگی ترکیبی تنگاتنگ است از خوشی و ناخوشی، سختی و آسانی، گرفتاری و گشایش. مثلاً هم کار کردن خستگی دارد، هم زندگی زناشویی اختلاف نظر، هم روابط دوستانه بالا و پایین دارد و هم والدگری دشواری. زندگی همیشه گل و بلبلی نیست که در صفحه گوشی می‌بینیم. طبیعتاً برای جذب مخاطب، نیمه‌ی روشن نمایش گذاشته می‌شود و تاریکی‌ها انکار می‌شوند. بایستی با علم به این موضوع نگاه کنیم و با مقایسه زندگی عادی خود با بخش انتخابی از زندگی دیگران دچار سرخوردگی نشویم.
"کسی که خود را در معرض تهمت قرار دهد، هرگز نباید کسی را که به او گمان بد می‌برد، سرزنش کند." امام علی (ع). سلامت روان اهمیت بسیار دارد و سلامت خانواده و اجتماع هم در گرو آن است. فردی که بیش از حد در دنیای بلاگری غرق می‌شود باید مراقب باشد سلامت روانش به خطر نیفتد. تلاش برای دیده شدن، همه چیز را برایش تصنعی می‌سازد و زندگی در لحظه را از دست می‌دهد و نمی‌تواند لذت ببرد. از سوی دیگر، خود را در معرض انواع توهین‌ها و تهمت‌ها و قضاوت‌ها قرار می‌دهد و ممکن است فشار روانی زیادی بر او وارد شود. هویت اجتماعی‌اش تا حدود زیادی وابسته به لایک و کامنت دیگران می‌شود و در نتیجه گاهی به خودشیفتگی و گاهی به سرخوردگی دچار می‌گردد. تمایل به خودنمایی و اغراق در او قد علم می‌کند و مادیات و تجملات نفسش را تصاحب می‌کند.
"هر که علم جوید، خدا عهده‌دار روزی او شود." پیامبر اکرم (ص). رواج بلاگری و استقبال از آن و درآمدهای هنگفتی که بدون زحمت یا تخصص ویژه نصیب افراد می‌شود، برای نوجوانان و جوانان فریبنده است. از خود می‌پرسند وقتی به راحتی می‌توانم شغل پر درآمدی داشته باشم، چرا درس بخوانم؟ اینجا است که تبیین ارزش‌ها ضرورت پیدا می‌کند و جامعه و خانواده و مدرسه باید فرهنگ‌سازی کنند که تحصیل علم تنها برای کسب درآمد نیست، بلکه فضیلتی انسانی است که در دین ما بسیار توصیه شده و اثرات مثبت بسیاری بر شخصیت و زندگی فرد دارد. ضمن اینکه علم‌اندوزی مانع ثروت نیست، بلکه مسیری اصولی برای رسیدن به آن است و چنان‌که در حدیث فوق آمده، خداوند ضامن روزی جویندگان دانش است.
همچنین باید با ساماندهی فعالیت بلاگرها از ایجاد الگویی مخرب و سراب‌گونه برای نسل جدید جلوگیری کرد. "عدالت، زیور ایمان است." امام علی (ع). فردی که می‌خواهد کسب و کاری راه بیندازد، برای کسب مجوز باید هفت خوان رستم را طی کند و اگر موفق شود، بعد از اشتغال به کار هم باید به طور مداوم الزامات نهادهای مربوطه را رعایت کند، مبالغی بپردازد و پاسخگو باشد. با توجه به نوع شغل، اتحادیه اصناف، اداره کار، اداره مالیات، تأمین اجتماعی، اماکن، بهداشت و راهنمایی رانندگی از جمله این ادارات هستند. برخی موارد کاملاً بجا و برخی نیز ناشی از بوروکراسی است و سنگ‌اندازی برابر مشاغل.
این در شرایطی است که بلاگرها بدون مجوز به فعالیت و کسب درآمد می‌پردازند. با وجود درآمدی بسیار بیشتر از کارمندان و کسبه، مالیات نمی‌پردازند و نظارت خاصی روی فعالیتشان وجود ندارد و جز در مواردی که خط قرمز خیلی مهمی را رد کنند، بازخواست نمی‌شوند. این شرایط از عدل و انصاف به دور است. در دورانی که مقام معظم رهبری بر اقتصاد مقاومتی، کارآفرینی و اشتغال‌زایی تأکید می‌کنند، این تبعیض دست و دل افراد را برای شروع و ادامه کسب‌وکار سرد می‌کند.
بنابراین بهتر است مسئولین مربوطه سازوکاری بیاندیشند که همه مردم در برابر الزامات قانون یکسان باشند. "کسی که به اوضاع زمان خود آگاه باشد، گرفتار هجوم اشتباهات نمی‌شود." امام صادق (ع). تبلیغات جزو جدایی‌ناپذیر کسب‌وکارها در دوران ماست. روش‌های آن مرتب به‌روز می‌شود و تأثیر شگرفی بر رونق مشاغل دارد. شاید زمانی آگهی‌های تلویزیونی یا بیلبوردهای سطح شهر از پربازده‌ترین تبلیغات محسوب می‌شدند، اما گویا امروزه رتبه اول بازدهی مربوط به بلاگرهاست. یعنی بلاگرها در ازای دریافت مبالغی به تبلیغ کالاها و خدمات می‌پردازند. اشکالی هم ندارد. اما مشکل وقتی آغاز می‌شود که باورپذیری این نوع تبلیغ برای مخاطب بسیار بالاست و ممکن است او را گمراه کند.
اینجا آگاهی و سواد رسانه‌ای به کارمان می‌آید و باید در نظر بگیریم مبالغه و اغراق بخش جدایی‌ناپذیر تبلیغات است و تفاوتی نمی‌کند که آگهی تلویزیونی باشد یا توصیه‌ی بلاگر محبوب ما! پس تا حد معقول آن را باور کنیم و تحقیقات و احتیاط لازم را رعایت کنیم، به ویژه در خصوص محصولات مربوط به سلامتی و تغذیه.
انتهای پیام/* |