کد خبر: 215650 تاريخ انتشار: 1404/01/14 - 11:38
روز طبیعت از همبستگی اجتماعی تا چالش‌های زیست‌محیطی
سیزده‌به‌در، نماد پیوند ایرانیان با طبیعت و خانواده‌هاست. اما آلودگی و رفتارهای نادرست می‌تواند زیبایی این روز را تحت‌الشعاع قرار دهد.
سیزده‌به‌در، آخرین روز از جشن‌های نوروزی، یکی از کهن‌ترین آیین‌های ایرانی است که در ۱۳ فروردین برگزار می‌شود. این روز به عنوان "روز طبیعت" شناخته می‌شود و نماد پیوند عمیق ایرانیان با محیط زیست است. اما گاهی رفتارهای نادرست، این آیین زیبا را با چالش‌هایی می‌کند.
نقش سیزده‌به‌در در تقویت روابط اجتماعی و خانوادگی
سیزده‌به‌در فرصتی است برای تجدید روابط و همبستگی اجتماعی.
گردهمایی خانوادگی و دوستانه
- این روز یکی از معدود occasions (مناسبت‌ها) است که خانواده‌های گسترده (پدربزرگ‌ها، مادربزرگ‌ها، فرزندان و نوه‌ها) در طبیعت جمع می‌شوند.
- فرصتی برای گفت‌وگو، بازی‌های دسته‌جمعی و ایجاد خاطرات مشترک.
تقویت روحیه همکاری و مشارکت
- پختن غذا به صورت گروهی، تقسیم مسئولیت‌ها (مانند جمع‌آوری هیزم یا تمیز کردن محل اسکان موقت) همکاری و کار تیمی را تقویت می‌کند.
ارتباط با طبیعت و کاهش استرس
- حضور در دامان طبیعت پس از یک سال شلوغی و زندگی ماشینی، به کاهش اضطراب و افزایش نشاط کمک می‌کند.
آسیب‌شناسی سنت‌های نادرست در روز طبیعت:
آلودگی محیط زیست
- رها کردن زباله‌ها در طبیعت، شکستن شاخه درختان، و استفاده از ظروف یکبارمصرف غیرقابل بازیافت، آسیب‌های جبران‌ناپذیری به محیط زیست وارد می‌کند.
- آتش‌سوزی‌های عمدی یا غیرعمدی به دلیل روشن کردن آتش در مناطق خشک.
رفتارهای پرخطر و غیرفرهنگی
- رانندگی‌های خطرناک در جاده‌ها و پارک‌های غیرمجاز در حریم رودخانه‌ها.
- برخی باورهای نادرست مانند "گره زدن سبزه برای بخت‌گشایی" که منجر به تخریب پوشش گیاهی می‌شود.
مصرف‌گرایی و اسراف
- خرید بی‌رویه مواد غذایی و دورریز حجم زیادی از غذاها.
راهکارهای رفع آسیب‌ها و اصلاح فرهنگ
برای حفظ این آیین زیبا، باید راهکارهای عملی ارائه داد:
آموزش عمومی و فرهنگ‌سازی
- رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی می‌توانند با تولید محتوای جذاب، اهمیت حفظ طبیعت را یادآوری کنند.
- مدارس و دانشگاه‌ها می‌توانند برنامه‌های آموزشی درباره "سیزده‌به‌در سبز" برگزار کنند.
جایگزینی سنت‌های سازنده به جای رفتارهای مخرب
- به جای "سبزه‌گره‌زدن"، کاشت نهال یا جمع‌آوری سبزه‌ها برای تغذیه دام‌ها پیشنهاد می‌شود.
- استفاده از کپسول‌های آتش ایمن به جای روشن کردن آتش در مناطق خشک.
نظارت و مشارکت نهادهای مسئول
- شهرداری‌ها و سازمان‌های محیط زیست می‌توانند با استقرار ایستگاه‌های بازیافت در پارک‌ها، مردم را به جمع‌آوری زباله تشویق کنند.
- پلیس راهور باید بر رانندگی‌های پرخطر نظارت بیشتری داشته باشد.
جایگاه بانوان در فرهنگ‌سازی سیزده‌به‌در سالم
بانوان به عنوان ستون اصلی خانواده، نقش کلیدی در نهادینه کردن رفتارهای صحیح دارند:
الگوسازی برای کودکان
- مادران می‌توانند با آموزش فرزندان درباره حفاظت از طبیعت، نسلی مسئولیت‌پذیر پرورش دهند.
- تشویق بچه‌ها به جمع‌آوری زباله و بازیافت.
مدیریت مصرف و پرهیز از اسراف
- برنامه‌ریزی برای پخت غذای سبک و سالم به جای پخت حجم زیادی از غذاهای پرحجم.
- استفاده از ظروف قابل شست‌وشو به جای یکبارمصرف.
نقش تاثیرگذار در شبکه‌های اجتماعی
- بانوان می‌توانند با تولید محتواهای آموزشی، دیگران را به حفظ محیط زیست ترغیب کنند.
- تشکیل گروه‌های محلی برای پاکسازی طبیعت قبل و بعد از سیزده‌به‌در.
سیزده‌به‌در یک فرصت طلایی برای تقویت روابط اجتماعی، احترام به طبیعت و نشاط جمعی مورد پسند آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت علیهم السلام است. سفارش به گردش در زمین، کسب معرفت با تعقل و تدبر در آفریده‌های خداوند و گرامی داشتن همه‌ی موجوداتی که روزی با اراده الهی خلق شده‌اند، اهمیت امانتداری را برای انسان یادآور می‌شود که هم با پرهیز از ظلم و اسراف و هم بهبود منابع طبیعی پاسدار نعمت‌های الهی باشد. هم‌چنان که نگاه کردن به آب و سبزه باعث آرامش است.
اما اگر این آیین با رفتارهای نادرست همراه شود، نه‌تنها به محیط زیست آسیب می‌زند، بلکه آیندگان نیز از زیبایی‌های طبیعی محروم می‌شوند. با آموزش، فرهنگ‌سازی و مشارکت جمعی—به ویژه نقش بانوان—می‌توان این روز را به مناسبتی سازنده و پایدار تبدیل کرد.
منابع
1. «اسطوره و آیین در ایران باستان» اثر مهرداد بهار (فصل جشن‌های نوروزی)
- بررسی ریشه‌های اسطوره‌ای سیزده‌به‌در و ارتباط آن با آیین‌های طبیعی در ایران قدیم.
2. گزارش «مدیریت پسماند در تعطیلات نوروزی» (سازمان شهرداری‌های کشور، ۱۴۰۲)
- آمار رسمی درباره حجم زباله‌های تولیدی در سیزده‌به‌در و راهکارهای کاهش آن.
انتهای پیام /*