خبرگزاری زنان ایران

به گزارش خبرگزاری زنان ایران - به گزارش زنان نیوز از بوشهر، ۲۵اردیبهشت ماه روز بزرگداشت حکیم فردوسی است به همین مناسبت مصاحبه‌ای با سکینه نعمتی به عنوان کارشناس حوزه ادبیات داشته‌ایم وی به تحلیل سیمای زنان در شاهنامه فردوسی پرداخته و ابعاد گوناگونی از آن را مورد بحث و بررسی قرار داده است که در ادامه بیان می‌شود.
زن ایرانی در شاه نامه چگونه زنی است؟
زنان شاهنامه به هیچ روی با زنان هوس باز در دیگر داستان‌های ادب فارسی قابل قیاس نیستند که گهگاه در قفس طلایی خود مرتکب بد اخلاق هایی نیز می‌شود غالباً از یک زن مسلمان مشرق زمین انتظار آن نمی رود فردوسی بسیار اخلاقی تر از آن است که بتواند دست به آفرینش زنانی بزند. میراث دهقانی نژادگی و پرورش او اجازه چنین کاری به او نمی‌دهد زیرا در تعارض با شاعرانی است که پشتوانه عادی دارند و با تعلیمات اسلامی بزرگ شده اند. زنان شاهنامه به زنان پاره‌ای از مینیاتورهای ایرانی سرد و بیگانه با اندام های هوس انگیز شباهتی ندارند؛ زنان شاهنامه شخصیت های پرشور سرزنده با حرارت و شهامت و هوشمند و حتی تا حدودی مستقل هستند هرکس به موضوع زن در شاهنامه توجه کند بر این نکته مهر تایید می‌نهد که اینگونه ارزیابی از زنان شاهنامه معتبر است و برآمده از احساسات و تصورات نیست.
عشق ورزی و سیمای متعالی عشق در مورد زنان شاهنامه چگونه تعریف می شود؟
زنان شاهنامه در هنگام عشق ورزی از خود گذشته اند، مدام خواستار آن هستند که برای اثبات عشق خود هر چه دارند نثار کند و از خطر هراسی ندارند چنین ویژگی را می توان در منیژه مشاهده کرد با آنکه بانویی شاهزاده است از خانه و خانواده خود جدا می شود تا با بیژن ازدواج کند و برای فراهم ساختن غذای او گدایی نان می کند. همین گونه است که رودابه که در مورد عشق خود به زال حتی هنگامی که پدرش او را تهدید به کشتن می کند از مرگ نمی هراسد.
زنان شاهنامه چگونه در کسوت زن مادر و قهرمان ظاهر می شوند؟
زنان شاهنامه به عنوان کدبانوی خانه یار وفادار شوهر هستند؛ نمونه آن سودابه است که در کنار کیکاووس در زمانی که او در زندان محبوس است می‌ماند و به خاطر این گونه حمایت از شوهر او نیز به زندان می‌افتد.
به عنوان مادر، آنها منحصراً زندگی را وقف بچه های خود می کنند. نمونه بارزی از این مورد فرانک مادر فریدون است و تلاش های خستگی ناپذیرش برای نگهداری از فرزندش هنگامی که زندگی او در معرض خطر ضحاک ماردوش قرار دارد. همچنین است در میان این گروه مادران تهمینه مادر سهراب و جریره مادر فرود. از لحاظ قهرمانی زنان همچون گردآفرید همانند مردان دلاور بوده و در عین حال لطیف و پر از زنانگی هستند.
برای نمونه در مورد چند نفر از زنان برجسته شاهنامه بیشتر صحبت کنید.
رودابه همسر زال و مادر رستم زنی است با اراده قوی احترام به نفس که می تواند برای خود ایستادگی کند رودابه در عین حال می تواند زیباترین زن شاهنامه به شمار آید مادرش سیندخت لیستی از زنان با ابهت شاهنامه است. زنی بسیار دلیر و مادری نیکو که با درایت کاردانی و مدیریت موضوع ازدواج زال و رودابه را با همه مشکلات میان دو کشور ساماندهی می کند. به وسیله تهمینه مادر سهراب شاعر نمونه ای از یک دختر جوان با نشاط و زیبا را عرضه می کند که محکوم به پایان غم انگیزی است او به رستم عشق می ورزد زیرا می‌خواهد پسری چون او داشته باشد. فردوسی با پدید آوردن شخصیتی مانند تهمینه حرفای عشق یک مادر به فرزند را پدیده آورده، همان‌گونه که سهراب عشق پسری را به پدر نشان می دهد. گردآفرید نخستین شیر زن در حماسه ملی ایران است این زن دوست داشتنی، جسور، شجاع و چاره اندیش اثری بسیار ماندنی از خود در شاهنامه به جای نهاد است.
نظام تعلیم و تربیت در مورد زنان شاهنامه چگونه است؟
نظام کلی تعلیم و تربیت در شاهنامه برای زنان زمانی آشکار می‌شود که آنها شیرزنانی دلاور باشند؛ مانند گردآفرید و گردیه ساسانی. مهمترین رشته تربیتی برای دختران اسب سواری بود؛ سوارکاران زن در شاهنامه از از جمله شیر زنان بودند عبارتند از: سیندخت مادر رودابه، فرنگیس مادر کیخسرو، گلنار و دل افروز.
در خصوص دانش های ذهنی و فکری فرزندان اطاعت و احترام به والدین را می آموختند و والدین هرگز نباید مورد بی احترامی قرار می گرفتند. و اگر این اتفاق می افتاد فرزندان باید عذرخواهی و طلب عفو و بخشش می کردند. مطابق شاهنامه هوشمندی، ملایمت، احتیاط کاری و مهربانی از ویژگی های زنان است.‌
در خصوص مقوله ازدواج در شاهنامه از منظر زنان برای ما بیشتر بفرمایید.
در مقوله ازدواج در شاهنامه، عشق و پایه و اساس ازدواج می‌بینیم. زال و رودابه، بیژن و منیژه، گشتاسب کتایون، خسرو و شیرین نمونه‌هایی از این ازدواج ها بوده‌اند. در ازدواج و پیوند زناشویی، زنان نیازمند اجاره پدر و قیم خود بودند؛ اما گاه این شرط نادیده انگاشته شده است و به دختران این حق داده شده است که شوهر خویش را گزینش کنند و دختر حق داشت جهیزیه و میراث دریافت کند. اگر چه در شاهنامه دختران در انتخاب شوهر سهمی ندارند اما امتیاز برجسته انتخاب همسر از سوی دختر نصیب زنان بزرگ و نامدار شاهنامه چون تهمینه مادر سهراب، گردآفرید، منیژه، جریره مادر فرود و گردیه خواهر بهرام ساسانی می‌شود.
زنان شاهنامه از نظر حقوق بشر و اجتماعی در چه جایگاهی هستند.
صرف نظر از دوم پنداشتن و تحقیر عمومی اجتماعی زنان اما در منظر کلی نمی باید با زنان بی ادبانه رفتار کرد، نباید آنها را کتک زد، نباید اسیرشان گرفت و نباید با آن‌ها جنگید. شاهنامه از بنیادهای اجتماعی ویژه زنان نیازمند سخن می‌گوید، زنانی که شوهران خود را از دست داده‌اند، کودکان یتیم دارند، زنانی که مهارتی ندارند یا پیر و مستمند هستند.
نظام پوشاک و حجاب و آرایش زنان در شاهنامه چگونه بوده است؟
در شاهنامه زنان از زیبایی ذاتی برخوردارند و به لوازم آرایشی نیاز ندارند. از این رو از چنین فرآورده‌هایی تنها به شکلی مبهم و بسیار به ندرت مانند رنگ و بوی یاد شده است و گاه نیز برای زیبایی طبیعی به کار برده شده است. عطر، کافور، مشک و عنبر از مهم‌ترین مواد خوشبو کننده مورد استفاده بوده است. نمی‌توان باور داشت که لوازم آرایش چندان رایج و معمول در میان زنان ایران باستان، صرف نظر از زنان حرمسرای شاهان، همچون مصر و هند باستان بوده باشد زیرا مسائل مذهبی در مورد استفاده از لوازم آرایشی وجود داشت. این زیبایی مصنوعی به عنوان فریب یا جادو تلقی می‌شود.
بیشتر زنان در شاهنامه حجاب می‌پوشیدند که بخشی از جامعه زنان در ایران باستان بود. در شاهنامه جامه بلند زنانه شامل یک پیراهن، شلوار و حجاب است. در شاهنامه شیرین ملبس به پیراهن و جامه ای بلند و ابریشمین است.
آتنا جعفری
انتهای پیام /*