خبرگزاری زنان ایران

به گزارش خبرگزاری زنان ایران - الهام تقی زاده دانشجوی دکتری تخصصی روانشناسی عمومی: در تحقیقات متعدد علاوه بر اشاره به اهمیت دو بعد رفتاری والدین نسبت به کودک (پذیرش-رد، آزادگذاشتن-محدودکردن) به روابط خـانوادگی عمدتا متمرکز بر تاثیر والدین بر کودکان نیز تاکید شده است. ویژگی های شخصیتی والدین و روش های تربیت کودک، تعیین کننده ی اولیه شخصیت در نوجوانی و بزرگسالی او تلقی می
شوند. البته این یک رویکرد یک سویه می باشد که از اثر خصوصیات منحصربه فرد کودک بر دیگران غافل مانده است، لذا امروزه بیشتر روابط دوسویه مطرح می باشد. در یک رویکرد دوسویه، الگوهای منحصر به فرد رفتاری شخص با تمرکز بر روابط متقابل بین دو فرد تبیین میگردد. تاثیرهای دوسویه به این معنی است که الگوهای مشترک منحصر به فرد از تعامل، عاطفه و ادراک بین دو شخص بیش از اعمال، عواطف و افکار هر یک به تنهایی،
بیان می دارند که چه چیزی احتمال دارد بر رشد کودک یا نوجوان اثر بگذارد.(1)
هنوز مدت زیادی از زمانی نگذشته که پدرها نقش رییس خانه را بازی می کردند و همواره سعی می کردند بین خود و فرزندان شان شکافی ایجاد کرده و حریمها را نگه دارند. امروز برخلاف دیروز پدرها به فرزندان شان بسیار نزدیک شده اند. موضوعی که تکرار آن هیچ گاه اشتباه نیست. اینکه پدر هم به اندازه مادر برای کودکان مهم و با ارزش است و برقراری تعادل بین روابط این دو با فرزندانشان می تواند از نظر روانی سبب رشد صحیح کودکان شود. مرد چون در میان کودک و مادر قرار دارد - هم به موجب حضور فیزیکی و هم جایگاه روانی خود - به کودک این اجازه را میدهد که هویت خاص خود جز آن هویتی که به او داده شده را بیابد. در نقش مهمی در شناسایی هویت جنسی کودک داشته و در عین حال که مادر سعی می کند با نقش حفاظتی خود فرزند را حفظ کند، پدر او را به سمت بیرون گرایش می دهد و در کنار دادن حس اعتماد و امنیت به او اجازه شکستن محدودیت ها را برایش امکان پذیر می سازد. (2)
روابط بین دختر و پدر
سن ۳ تا ۶ سالگی اصطلاحا سن عقده ادیپ نام دارد. این مرحله، مرحله ای ساختاری برای رشد کودک است. در صورتی که این مرحله به خوبی گذرانده شود و تعادلات هورمونی برقرار شود، دختر بچه قادر خواهد بود در سن بلوغ دوست دار جنس مذکر باشد. در واقع در این سن دختر عشقی را نسبت به مادر خود احساس می کند و فورا به حضور یک جداکننده خود از مادرش یعنی پدر پی می برد. پدر که از نظر او غریبه ای است که مادر را به سمت خود جلب می کند و مایه شادی او است، او را ناراحت می کند چون عشق مادر نسبت به او را کاهش داده است. در این مرحله دختر در تضاد با مادر قرار می گیرد و سعی می کند عشق پدر را به جای مادر به سمت خود جلب کند. در همین موقع است که متوجه میشود مادر او، همسر پدر و مورد علاقه اوست و او نمی تواند همسر پدر خود باشد.
گاهی نوعی رابطه دختر و پدر به تاریخچه زندگی شخصی پدر هم باز می گردد. برخی مردان دوست دارند همان رابطه ای را با دخترشان ایجاد کنند که با مادرشان داشته اند و برخی دیگر عشقی را نثار او می کنند که نتوانسته اند تجربه کنند. نکته مهم اینجاست که پدر در ارتباط با دختر گذشته را رها کند و سعی نماید در زمان حال زندگی کند. برخی مردان از داشتن دختر خوشحال می شوند چون رابطه خوبی با پدر خود نداشته اند. برای این دسته از افراد داشتن پسر به معنی تبدیل شدن به همان پدری است که آنها در کودکی از او خرسند نبوده اند. در حالی که داشتن دختر سبب می شود وزن تاریخ گذشته سبک تر شده و مرد بتواند رابطه جدیدی با فرزند خود ایجاد کند.
اگر پدر در محیطی پدرسالار بزرگ شده باشد که در آن ارجحیت با پسر بوده است معمولا مرد از اینکه جنسیت فرزندش دختر است، ناراحت خواهد شد. اگر این حس به قدری شدید باشد که بعد از تولد هم ادامه یابد احتمال دارد فرزند دختر به دلیل جنسیت خود در خانواده تحقیر شود. خوشبختانه روزگار عوض شده است. بسیاری از مردان به داشتن دختر افتخار می کنند چون زنان نیز توانسته اند مانند مردان تحصیل و کار کنند و سبب افتخار پدر شوند.
پدر به دختر دنیا را می شناساند پدر برای دختر و پسر حکم کسی را دارد که بین فرزند و مادر جدایی می اندازد. مادر فرزند را به دنیا می آورد و پدر دنیا را به او می شناساند. در واقع پدر غریبه شناسانده شده ای است که او را از دستان قدرتمند مادر جدا کرده و در پناه خود به او هویتی مستقل در جهان می بخشد. در واقع این پدر است که دختر را به سمت دیگران فرستاده و به او دویدن و پریدن و دیگر توانایی های فیزیکی را می آموزاند. وی همچنین حامی همیشگی دختر در فعالیتهای اجتماعی و هوشی است و به تربیت و آموزش او اهمیت زیادی می دهد. در ضمن پدر اولین مردی است که به عنوان نمونه جنس مذکر دختر با او آشنا می شود و دوست داشتن جنس مذکر را می آموزد. (2)
روابط دختر و پدر از منظر اسلام
دختر درفرهنگ اسلامی از ویژگی وجایگاه خاصی بر خوردار است به طوری که در منابع اسلامی با تعبیرات جالبی چون ریحانه(گل) ،قواریر(بلور)،حسنات(نیکی ها) و بهترین فرزندان از او یاد شده است. پیامبر اسلام(ص) فرمود: "من عال ثلاث بنات أو ثلاث أخوات وجبت له الجنة؛هر که سه دختر یا سه خواهر داشته باشد و در پی تربیت آنان گام بردارد، به پاس این کار خداپسند بهشت بر او واجب می‏شود".(3)
اما حق دختر بر پدر اين است که (اولا) مادرش را (يعني همسر خود را) احترام کند و با او حرف زشت نگويد، براي دخترش نام نيکو انتخاب کند، سوره نور به او ياد بدهد، ولي سوره يوسف (که ممکن است موجب وسوسه باشد) به او ياد ندهد، دخترش را در طبقه بالا جاي ندهد و در شوهر دادن او عجله کند، سپس حضرت صادق عليه السلام فرمود: وقتي دخترت را فاطمه ناميدي به او بد مگو، او را نفرين مکن و مزن (4)
دختران نيازمند و تشنه محبت هستند
انسان هر قدر هم که بزرگ باشد، چه از نظر سن و يا مقام ، باز از تنهائي گريزان است ، احتياج به دوستي صميمي و يکرنگ دارد، دوست دارد علاقه خود را براي کسي که نسبت به وي علاقمند است صرف کند، بشرط آنکه طرف او واقعا به وي علاقمند باشد.خلاصه آنکه در فضاي معادلات و معيارها بطور کلي دگرگون مي شود، و انسان به جهات ساختمان روحي خود مثل يک ماهي مي ماند که در فضاي محبت ، نشاط مي يابد و رشد مي کند، خطاها، سختي ها، کمبودها، مرضها، همه و همه جلوه ديگري دارند، توگوئي اکسيري است که اگر به سخت ترين مشکلات زده شود آن را راخت و زيبا مي کند.افسوس که قدر اين گوهر و ارتباط آن در زندگي خانوادگي و اجتماعي ناشناخته است .انسان تشنه محبت است ، اگر آب زلال محبتي از کسي يافت با تمام وجود به او علاقمند مي شود و انس مي گيرد و گرنه به ناچار وقتي آب زلال و شيرين نبود به آب شور هم بسنده مي کند.(5)
هر انساني بر حسب بافت روحي و عقائد و ارزشهاي مسلط و يا مهمي که دارد، مسائل و اموري براي او اهميت مي يابد و به نسبت شدت و ضعف شکل گيري روح و فکر او نسبت به امور مختلف ، از خود عکس العمل نشان مي دهد، انتظار اينکه اگر کسي به چيزي يا انساني ، علاقه داشت تحت هر شرائطي و هر شکلي محبت را حفظ کند، بدون در نظر گرفتن ارزشهاي مهم و مسلط روحي و فکري وي ، جاهلانه است .
هميشه اين طور نيست که محبتها بر طبق بايدها باشد، بلکه برعکس درصد کمي از محبتها در آن درجه که بايد باشد هست (6)
دختري که از پدر و مادر و در محيط خانه از لحاظ محبت اشباع شده در جواني احساس محروميت و بي پناهي نمي کند تا در مقابل چند جمله مودت آميز يک جوان غرضران خود را ببازد و آينده خويش را تباه سازد.(7)
والدين گرامي دختران بايد از محبت اشباع شوند تا رواني شاد و دلي با نشاط داشته باشند و خوشبين و خوش قلب و با اعتماد باشند.
نتیجه گیری
دختران برای شکل گیری شخصیتشان و از همه مهمتر برای کسب احساس خودارزشمندی نیاز به داشتن رابطه محبت آمیز با پدر دارند. پژوهش های زیادی بر اهمیت نقش پدر در سلامت روانی فرزندان به موازات نقش مادر تاکید کرده اند. گروهی از پژوهشگران نشان دادند که حتی ابراز هیان مثبت توسط پدر، کاهش مشکلات عاطفی و رفتاری فرزندان را در پی دارد. همانندسازی با پدر عامل اصلی رشد ودان، احساس کفایت، ابرازوود و کسب الگوی رفتاری مناسب می باشد و در روند اجتماعی شدن، تحکیم عزت نفس و رشد منبع کنترل درونی نقش اساسی دارد.(8)

منابع
1. Shahrarai M. [Developmental psychology of adolescence]. Tehran: Elm; 2005: 256-78. (Persian)
2.کودکان نابغه و باهوش، فاطمه تقدسی‌نیا، نوید حکمت، چاپ دوم، قم، 1396
3.کلینی، کافی، ج 6، ص 6.
4. سيد محمد، نجفي ، ازدواج و روابط زن و مرد، جلد 2 ، ص 156.
5. سيد محمد، نجفي ، ازدواج و روابط زن و مرد، جلد 2 ، ص 61.
6. سيد محمد، نجفي ، ازدواج و روابط زن و مرد، جلد 2 ، ص 66.
7. ابراهيم ، اميني ، آئين تربيت ، ص 119.
8. هاجر کریمی نژاد، رابطه نگرش نسبت به پدر با شادکامی، عزت نفس و پرخاشگری در دختران دبیرستانی شهرستان لامرد،1393.
انتهای پیام/*