خبرگزاری زنان ایران

به گزارش خبرگزاری زنان ایران - استان تهران - امکان دارد این سوال برای همگان پیش آید که بانوان از چه زمانی توانستند در حوزه خبرنگاری حضور پیدا کنند؟
عزت ملک خانم نخستین بانوی خبرنگار ایرانی، دختر امام قلی میرزای عماد الدوله دولتشاهی، فرزند فتحعلی شاه قاجار در سال۱۳۰۶ ملقب به اشرف السلطنه بود. یکی از بارزترین دستاوردهای دوره قاجار انتشار روزنامه و مطبوعات به دست امیرکبیر بود. در آن دوران، خبرنگاری و کار در مطبوعات یکی از اموری بود که در دست مردان قرار داشت و زنان به دلیل شرایط نابرابر و بی سوادی نقشی در این حرفه نداشتند. بنابراین درمی یابیم که زنان توانستند از سال ۱۳۰۶ در مطبوعات حضور یابند و بستر برای پیشرفت و ارزش جایگاه آنان نیز به وجود آمد.
سال های اولیه انقلاب، فرصت بسیار خوبی برای رشد خبرنگاران زن بود. پیش از آن دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه تهران اولین تربیت کننده خبرنگاران در دهه 50 محسوب می شد، به طوری که در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی 3% روزنامه نگاران را زنان تشکیل می دادند؛ اما همین درصد اندک از خبرنگاران توانستند با پویایی نقش مهمی در انتقال رویدادهای آن روزها داشته باشند.
حضور مؤثر خبرنگاران زن در تاریخ معاصر مطبوعاتی ایران از سال 56 شروع شد و این جریان تا سال 61 - 60 ادامه پیدا کرد، می گوید: «در سال های 61 - 60 به علت افزایش فعالیت های مطبوعاتی در کشور به ویژه به لحاظ کمّی و تا مرز 1000 عنوان نشریه (اعم از روزنامه، هفته نامه، ماهنامه و...) بر حضور خبرنگاران زن نیز افزوده شد. اما با اتفاقاتی که در دانشگاهها رخ داد و بسته شدن دفاتر گروههای سیاسی که تعداد قابل توجهی از نشریات متعلق به آنها بود امکان فعالیت تعدادی از خبرنگاران محدود شد.
امروزه 8191 نفر از زنان شاغل در عرصه مطبوعات و خبرگزاری های کل کشور در تهران مشغول به کار هستند. بعد از استان تهران، خراسان رضوی با بیش از 4 درصد بیشترین زنان شاغل و فعال در عرصه مطبوعات و خبرگزاری های کل کشور را به خود جذب کرده است. اما در این میان، استان ایلام کمترین آمار زنان فعال در عرصه خبرنویسی را به خود اختصاص داده است.
شاید هنگامی که به بانوان خبرنگار فکر می کنیم، یاد آور مشقت های شغلی اعم از: محدودیت برای اعزام به مکان های خارج از شهر، بازگشت دیرهنگام به خانه و بهانه جویی فرزندان شویم، اما حضور بانوان خبرنگار که پا به پای مردان در رسانه فعال اند و برای اطلاع رسانی و آگاهی مخاطب خودشان را به آب و آتش می زنند تا خبری از قلم نیافتد، نشان دهنده این است که هیچ عاملی مانع کار بانوان نمی شود.
شغل خبرنگاری، شغلی حساس و دارای ظرافت و خلاقیت است که شاید از نگاه مخاطب بسیار جذاب باشد، ولی اگر در درون و بطن کار حضور یابند درک می کنند که مشکلات زیادی برای خبرنگاران وجود دارد. عدم احساس امنیت شغلی، میزان درآمد حداقل نسبت به سختی کار از مهم ترین دغدغه های خبرنگار چه آقا و چه خانم است. اما آنچه که شرایط را برای بانوان خبرنگار سخت می کند، محرومیت های بیشتر است؛ به عنوان مثال: از عمده ترین مشکلات این است که شرایط فرهنگی و اجتماعی محدودیت هایی را در خانواده و جامعه برای بانوان رقم زده که وقتی به دنبال یک انتقاد و افشاگری اند، بانوان خبرنگار را تحت فشار قرار داده یا بی دلیل و یا با هدف ترساندن، شرایط را سخت تر می کنند.
تبعیض جنسیتی در محل کار، سازمان ها و دستگاه هایی که خبرنگاران با آن ها ارتباط دارند، بسیار مشهود است. در محل کار، اولویت استخدام با آقایان است. در بسیاری از سازمان ها نگاه به زن ارزان قیمت شده است چرا که حقوقش کمتر از آقایان می‌باشد. وقتی وارد تحریریه‌ها یا نشست های خبری می شوید، به طور عینی شاهد تعداد بیشتر بانوان خبرنگار هستیم تا آقایان. از طرفی با یک احساس عدم امنیت شغلی مواجه هستند که آیا بعد از پایان سال قرارداد با آن ها بسته می‌شود یا نه. یک سری از خانم های متاهل خبرنگار که در دوران بارداری قرار دارند ، نگران این موضوع هستند که آیا بعد از مرخصی زایمان شرایط شغلی شان همچون روال سابق است که به کار خود ادامه دهند یا خیر.
از گذشته این اعتقاد بین مردم وجود دارد که زنان دقیق تر و منظم تر از مردان هستند. زن خبرنگار با نگاه موشکافانه و دقیق خود به تحلیل موضوعات می پردازد. در بیشتر موقعیت ها زنان خبرنگار توانسته اند با قلم و احساس خود بهتر از خبرنگاران مرد به بیان رویدادها و توصیف اتفاقات و وقایع بپردازند.
اگر بخواهیم به مشترکات خبرنگاران زن و مرد بپردازیم، میزان حقوق این حرفه بسیار پایین است و فرقی نمی‌کند که چند سال سابقه در این حرفه وجود دارد. حداقل حقوق برای خبرنگاران باقی می‌ماند که افراد مجبور می شوند تا در چند جای دیگر به فعالیت بپردازند. یکی دیگر از این مشترکات این است که حرفه خبرنگاری 24 ساعته است و مرخصی ندارد. در بسیاری از روزنامه‌ها مرخصی به معنی دورکاری است. اگر شخص به مرخصی هم برود، تولید محتوا باید داشته باشد و متاسفانه هیچ یک از این فعالیت‌ها به چشم نمی‌آید.
همان طور که گفته شد، خبرنگاری شغلی است که دارای خلاقیت و ظرافت می باشد. همین موضوع باعث شده که با روحیه بانوان خبرنگار سازگار باشد و بتوانند اخبار را با منظر دیگری نگاه کرده و آن را به دست مخاطبان برسانند.
اما در این قسمت موضوعی پیش می آید که چرا بانوان خبرنگار فقط در حوزه هنری و اجتماعی فعال اند؟ ولی در حوزه سیاسی و اقتصادی نقش کمتری دارند؟!
در راستای همین موضوع یکی از بانوان فعال در عرصه خبرنگاری گفته است: ظرفیت زنان خبرنگار در زمینه سیاسی و اقتصادی بالا است. این که صرفا به خاطر روحیه زنانه آنها را برای اخبار هنری و اجتماعی قرار می دهند انصاف نیست، چون بانوان می توانند در حوزه های سیاسی و اقتصادی نیز فعال باشند. بانوان خبرنگار در تحولات مختلف و گفتمان سازی سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نقش بسزایی دارند. اگر بخواهیم گفتمان سازی انجام دهیم در وهله اول نیازمند جریان سازی در آن زمینه هستیم که بانوان خبرنگار می توانند در هر زمینه ای با ایجاد گفتمان، مسئولین را وادار به انجام کار کنند.
به طور کلی اگر بخواهیم درباره جایگاه زنان در مطبوعات صحبت کنیم، می توانیم بگوییم خبرنگاری برای بانوان آمیخته با سختی است. همچنین مشکلات اجتماعی، فرهنگی برای بانوان وجود دارد، اما حضور فعال بانوان خبرنگار و درخشش آنها در رسانه و مطبوعات در سال های اخیر نشان می دهد که هرچقدر موانع برای بانوان خبرنگار وجود داشته باشد، نمی تواند عشق و علاقه آنان به خبرنگاری را کم کرده و حضور آنان را در اجتماع کمرنگ کند.
امیدواریم در کنار سختی هایی که برای بانوان خبرنگار وجود دارد نهادها و ارگان های دولتی و اقشار مردم توجه خاصی به آنان داشته و از فعالیت آنان حمایت و قدردانی شود.

نویسنده: عاطفه جدیدی
انتهای پیام/ *