خبرگزاری زنان ایران

به گزارش خبرگزاری زنان ایران - شب یلدا، جشنی ایرانی است که تمام قومیت ها و زبان ها و گویش های ایرانی آن را جشن می گیرند و مطابق با آداب و رسوم های بومی و محلی اجرا می کنند . در این یادداشت سعی کرده ایم به آداب و رسوم شهرستان ها و استان های کشور در این شب زیبا و به یادماندگی بپردازیم .
گیلانی‌ها در شب یلدا فال «هندانه پوس» یا همان پوست هندوانه می‌گیرند. آن‌ها در این شب هندوانه را به چهار قسمت تقسیم می‌کنند و قسمت‌ها را پشت سرشان می‌اندازند. اگر دو قاچ هندوانه سفید و دو قاچ سبز بود، یعنی اینکه نتیجه فال نه بد است و نه خوب. اگر سه قاچ سبز و یک قاچ سفید باشد، یعنی خوب آمده و اگر برعکس این حالت باشد، یعنی سه قاچ سفید و یک قاچ سبز باشد یعنی بد است. اگر هر چهار قاچ سبز باشد، یعنی خیلی خوب است و می‌توان رویابافی کرد و اگر هرچهار قاچ سفید باشد، یعنی خیلی بد است و نباید چندان به موضوع دل خوش کرد.
شیرازی‌ها هم در شب یلدا فال کلوک می‌گیرند. آن‌ها در این شب نشانه خاصی مثلا یک اسکناس را درون کوزه بزرگ و دهان‌گشادی می‌اندازند و بعد فردی می‌آید و نشانه را برمی‌دارد و برای فرد مورد نظر فال حافظ می‌گیرد، از شعری که آمده می‌شود به نتیجه فال هم پی برد.
قزوینی‌ها در شب یلدا سفره شب‌چره می‌اندازند. آن‌ها در شب یلدا خنچه‌ای متشکل از کله قند و هفت نوع میوه مثل گلابی، خربزه، سیب و هندوانه را از طرف داماد برای عروس می‌فرستند. این خنچه با نام خنچه چله شناخته می‌شود.
تبریزی‌ها معتقدند با خوردن هندوانه سوز و سرمای زمستان از آن‌ها دور می‌شود؛ بنابراین در شب یلدا هندوانه می‌خورند و بیشتر وقت‌ها اولین ضربه به هندوانه را ریش سفید و بزرگ فامیل می‌زند. او در این زمان می‌گوید بلا‌ها را امروز بریدیم.
بزرگان فامیل در کهکیلویه و بویراحمد در شب یلدا برای سایر اعضای خانواده متیل می‌گویند. متیل داستانی افسانه‌ای و طولانی بوده که نسل به نسل و به طور شفاهی از گذشتگان به ارث رسیده است. آیین کاسه بهره یا بردن غذا برای همسایه‌های فقیر یکی دیگر از آیین‌های سنتی مردم دیار کهکیلویه و بویراحمد است.
مردم خطه خراسان جنوبی در شب یلدا مراسم کف زدن را برگزار می‌کنند. آن‌ها در این شب ریشه گیاهی به نام چوبک را در آب خیس کرده و پس از چند بار جوشاندن، در ظرف بزرگ سفالی به نام «تغار» می‌ریزند. مردان و جوانان فامیل با دسته‌ای از چوب‌های نازک درخت انار به نام «دسته گز» مایع به دست آمده را آنقدر هم می‌زنند تا به صورت کف درآید و این کار باید در محیط سرد صورت گیرد تا مایع به دست آمده کف کند. کف آماده شده با مخلوط کردن شیره شکر آماده خوردن شده و پس از تزیین با مغز گردو و پسته برای پذیرایی مهمانان برده می‌شود.
همدانی‌ها در شب یلدا فال سوزن می‌گیرند. آن‌ها در این شب دور تا دور اتاق می‌نشینند و پیرزنی به طور پیاپی شعر می‌خواند. دختر بچه‌ای پس از اتمام هر شعر بر یک پارچه نبریده و آب ندیده سوزن می‌زند و مهمان‌ها بنا به ترتیبی که نشسته‌اند شعر‌های پیرزن را فال خود می‌دانند.
مردم کرمان هم شب یلدا را تا سحر انتظار می‌کشند تا از قارون افسانه‌ای استقبال کنند. آن‌ها باور دارند قارون در لباس هیزم‌شکن برای خانواده‌های فقیر تکه‌های چوب می‌آورد. این چوب‌ها به طلا تبدیل می‌شوند و برای آن خانواده، ثروت و برکت به همراه می‌آورند.
یلدای تهران با میوه‌های تازه فصل پاییز ، میوه‌های خشک شده تابستان آجیل مخصوص، شیرینی و هندوانه به صبح می‌رسید.
یلدا در میان زنجانی ها شبی میمون و مبارک است که توسط آنها گرامی داشته می شود. صله ارحام یکی از بهترین دستاوردهای شب یلدا عنوان است. در زنجان در شب یلدا پیران و خردسالان جوانان و به خصوص بزرگترهای ایل در کنار هم جمع می شوند.
اصفهانی‌ها دوشب را به عنوان شب چله برپا می‌کردند و آیین‌های مخصوص به این شب را به جا می‌آوردند. آیین شب چله در شهر اصفهان خانوادگی برگزار می‌شده است و خانواده‌های اصفهانی با پهن کردن سفره‌یی با عنوان «سفره شب چله»، این شب را گرامی می‌داشتند.
هندوانه به‌عنوان نمادی کروی که برونش سبز و درونش قرمز است و سمبل خورشید محسوب می‌شود ، به‌ عنوان مهمترین میوه بر سر سفره چله قرار می‌گیرد . از دیگر بخشهای این آیین در اصفهان قدیم پهن کردن تمام البسه و رخت خوابها در هوای آزاد بویژه در مقابل خورشید با هدف خوش آمدگویی به «عمو چله» و «چله زری» بوده است.
در خطهٔ شمال و آذربایجان رسم بر این است که در این شب خوانچهای تزیین شده به خانهٔ تازه عروس یا نامزد خانواده بفرستند. مردم آذربایجان در سینی خود هندوانه ها را تزئین می کنند و شال های قرمزی را اطرافش می گذارند. درحالی که مردم شمال یک ماهی بزرگ را تزئین می کنند و به خانهٔ عروس می برند.
نام گذاری یلدا به (شب چله)به این علت است که در باور تاریخی و اجتماعی مردم این منطقه در حقیقت زمستان به دوبخش چله بزرگ و چله کوچک تقسیم شده که چهل روز اول (از اول دی ماه تا دهم بهمن) را چله بزرگ و بیست روز بعدی را (از دهم بهمن تا اول اسفند) چله کوچک می نامند.
در اردبیل رسم است که خانواده ها شب یلدا دور هم جمع می شوند و تا پاسی از شب با هم شب نشینی می کنند. هنداونه، انار، پرتقال، تخمه، ماهی پلو از جمله خوراکی هایی است که در استان اردبیل مرسوم است.
شب یلدا در قوم بختیاری به عنوان شب چله خوانده می‌شود، بختیاری‌ها در این شب کدو تنبل‌های بزرگی که نماد خورشید را برای آن‌ها دارد، آب‌پز می‌کنند و آن‌را به صورت ریز ریز شده در آش کشک می‌خورند.
شب چله در میان مردم مناطق لر و لر نشین دارای آداب و رسوم خاصی است و به آن «شو اول قاره» می‌گویند. شب نشینی، دید و بازدید اقوام، فال چهل سرو، فال حافظ، پختن غذاهای خاص این شب، دراز کردن شال یا چادری از پشت بام همسایه برای دریافت آجیل و میوه از سوی دیگر همسایگان و خواندن اشعاری به همین منظورمثل، امشو اول قاره، خیر د هونت بواره ( امشب اول یلدا یا اول زمستان است خیر ازخانه ات ببارد) ، نون و پنیر و شیره _ کیخا هونت نمیره (نان و پنیر و شیره کدخدا (صاحب خانه) خانه ات نمیرد) ، چی به علی کوشکه بیاره( چیزی بده علی کوچک یا بچه ات بیاورد) میخوانند.
انتهای پیام/*