خبرگزاری زنان ایران

به گزارش خبرگزاری زنان ایران - قم - حملات پانیک، یکی از شایع‌ترین اختلالات اضطرابی است. تجربه‌ی ویرانگری که می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. این حملات با علائم شدید و ناگهانی فیزیکی و روانی مانند: تپش قلب، تنگی نفس، سرگیجه، ترس از مرگ یا دیوانگی شناخته می‌شود. در این مقاله، با رویکردی علمی، نوآورانه و جامع، به بررسی علائم حملات پانیک، علل رخ دادن آن در کنار آمار شیوع این حملات پرداخته خواهد شد. پس از بیان علل و علائم، با بهره‌گیری از آموزه‌های غنی قرآن کریم و روایات اهل‌بیت (ع)، به ارائه راهکارهای درمانی و تسکین‌دهنده پرداخته می‌شود. این پژوهش نشان می‌دهد که علاوه بر درمان روان‌شناختی مدرن، تعالیم دینی مانند؛ توکل به خداوند، ذکر و نماز، همچنین تأمل در آیات الهی، می‌تواند نقش بسیار مؤثری در مدیریت و درمان این اختلال داشته باشد. هدف از انجام این مقاله ارائه ی یک الگوی درمانی تلفیقی است. این الگو با بهره‌گیری از دانش روان‌شناسی و آموزه‌های دینی، تلاش می‌کند به افراد مبتلا به حملات پانیک برای دست‌یابی به آرامش و سلامت روان یاری رساند.
مقدمه
در دنیای پرشتاب امروز، سلامت روان انسان با فشارهای روانی و استرس‌های روزمره بیش از پیش مورد تهدید قرار گرفته است. یکی از انواع مخربِ بروز این فشارها، حملات پانیک است که به‌عنوان یک اختلال جدی در حوزه روان‌شناسی مطرح می‌شود. این حملات، علی‌رغم کوتاه بودن مدت‌زمان بروزشان، می‌توانند بر روی روان و زندگی فرد تأثیرات عمیق و طولانی‌مدت ای بگذارند. ترس از تکرار حمله، منجر به اجتناب فرد از حضور در موقعیت‌ها و مکان‌هایی می‌شود که ممکن است حمله در آنجا رخ دهد. همین امر می‌تواند سبب انزوای اجتماعی و کاهش عملکرد فرد در زندگی روزمره شود.
راهکارهای متعددی در روان‌شناسی مدرن برای درمان حملات پانیک ارائه شده است، از آن جمله می توان به درمان‌های شناختی-رفتاری (CBT) و دارو درمانی اشاره کرد. در بسیاری از جوامع اسلامی، در کنار درمان روان‌شناسی نیاز به رویکردهای درمانی بومی، مبتنی بر ارزش‌های دینی نیز احساس می‌شود. بدین دلیل که اسلام، به‌عنوان یک دین جامع، در کنار توجه به ابعاد مادی زندگی انسان، برای سلامت روح و روان او نیز راهکارهای ارزشمندی ارائه کرده است. این مقاله با این فرض اساسی آغاز می‌شود که برای درمان و مدیریت حملات پانیک می‌توان از آموزه‌های قرآن کریم و روایات اسلامی معتبر، به‌عنوان مکمل ای قدرتمند و تأثیرگذار در کنار درمان‌های روان‌شناختی استفاده کرد. در ادامه، در چهار فصل به بررسی دقیق این موضوع خواهیم پرداخت.

فصل اول: شناخت حملات پانیک از منظر روان‌شناختی
1.1. تعریف و علائم بالینی
حمله پانیک، یک دوره شدید و ناگهانی از ناراحتی یا ترس است که مدت زمان کوتاهِ چنددقیقه‌ای به اوج خود می‌رسد. این حملات، در اکثر موارد بدون محرک مشخص یا هشدار قبلی رخ می‌دهند. برای تشخیص حمله پانیک، طبق راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، حداقل چهار مورد از علائم زیر باید در فرد وجود داشته باشد:
1. علائم فیزیکی:
- تپش قلب، ضربان تند قلب یا احساس کوبش در قفسه سینه
- تعریق شدید
- لرزش یا رعشه
- احساس تنگی نفس یا خفگی
- درد یا ناراحتی در قفسه سینه
- تهوع یا ناراحتی شکمی
- احساس سرگیجه، عدم تعادل، سبکی سر یا غش
- احساس سرما یا گرگرفتگی
- بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن (پارستزی)
2. علائم روانی:
- ترس، از دست دادن کنترل یا دیوانه شدن
- ترس از مرگ
- احساس جدا شدن از خود (مسخ شخصیت) یا از محیط اطراف (مسخ واقعیت)
1.2. آمار و شیوع
حملات پانیک یکی از پدیده‌ای شایع در دنیای امروز است. مطالعات اپیدمیولوژیک نشان می‌دهد تقریباً یک سوم بزرگسالان در طول زندگی خود حداقل یک بار این حملات را تجربه می‌کنند. حدود 2 تا 3 درصد از افراد جامعه تحت تأثیر حملات پانیک مکرر و ترس از تکرار این حملات قرار دارند.
شیوع این اختلال که معمولاً در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی آغاز می‌شود؛ در زنان دو برابر مردان است. این آمارها نشان می‌دهند که حمله پانیک، یک مشکل جدی برای سلامت عمومی فرد است و نیازمند توجه و راهکارهای درمانی مؤثر است.
1.3. علل و عوامل خطر
علت دقیق حملات پانیک به طور واضح مشخص نیست، اما نظر متخصصین بر این است که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی، روان‌شناختی و محیطی در بروز آن نقش دارند.
• عوامل ژنتیکی: وجود سابقه اختلالات اضطرابی در خانواده، خطر ابتلا به حملات پانیک را افزایش می‌دهد.
• عوامل بیولوژیکی: اختلال در عملکرد سیستم عصبی مرکزی، به‌ویژه نوراپی‌نفرین و سروتونین، می‌تواند در بروز این حملات نقش داشته باشد. حساسیت بیش از حد به دی‌اکسید کربن نیز می‌تواند یکی از عوامل بروز آن باشد.
• عوامل روان‌شناختی: سبک‌های فکری وسواسی، استرس‌های شدید در زندگی (مانند از دست دادن شغل، طلاق یا مرگ عزیزان) و تجربیات آسیب‌زا در دوران کودکی می‌توانند زمینه‌ساز حملات پنیک باشند.
• عوامل محیطی: مصرف مواد محرک و مخدر مانند کافئین و نیکوتین، همچنین برخی بیماری ها (مانند پرکاری تیروئید) می‌توانند علائم شبه پانیک ایجاد کنند.
ادامه دارد ...