خبرگزاری زنان ایران

به گزارش خبرگزاری زنان ایران - به گزارش گروه استانی «زنان نیوز» از استان تهران؛ مهری زارع پور، آموزگار و فعال تربیتی، نویسنده و پژوهشگر در یادداشتی اختصاصی نوشت:
حادثه عاشورا نقش به سزایی در حیات و رشد و گسترش اسلام داشته و همچون چراغ پر نوری در جلو راه امت اسلامی نور افشانی کرده است. بی‌تردید یکی از گروه‌های نقش آفرین در این نهضت زنان بودند. اگر اسلام با قیام امام حسین (ع) زنده است، سهم بزرگی از آن مربوط به زنانی است که تاریخ، مانند آن را کمتر دیده است. زنان در حادثه کربلا وظایف متعدد و بسیار مهمی بر عهده داشتند، مهمترین رسالتی که بر عهده زنان خصوصا بر عهده حضرت زینب (سلام‌الله‌علیهم) و اهل بیت امام حسین (علیه‌السّلام) گذاشته شده بود، این بود که حوادث کربلا را برای دیگران بازگو کنند، پیام آن حضرت را به همگان برسانند و تلاش کنند که حادثه کربلا برای همیشه زنده بماند، وظیفه جهادگری و مبارزه با دشمن هر چند از دوش زنان برداشته شده بود؛ اما بعضا زنان حاضر در صحنه کربلا با حضور در میدان نبرد و مبارزه با دشمن، نام خویش را برای همیشه در تاریخ ثبت کردند. حادثه کربلا یکی از مهمترین حوادثی است که تاثیر بسیار شگرفی در تاریخ داشته است. در این حادثه دردناک سبط نبی مکرم اسلام؛ امام حسین (علیه‌السّلام) به همراه یاران وفادارش در دشت کربلا به شهادت رسیدند. در سفر امام حسین(ع) از حجاز به کربلا، علاوه بر مردان، زنان بسیاری نیز حضور داشتند. این زنان جزء اهل بیت امام حسین(ع) و یا از خانواده یاران آن حضرت بودند. زنان حادثه کربلا همانند مردان، وظیفه خاصی بر عهده داشتند. آنها در زنده ماندن این حادثه شگرف و تاثیرگذار نقش بسیار ارزنده‌ای ایفا کردند. طبق بیان شهید مطهری(ره) «تاریخ کربلا یک تاریخ و حادثه مذکر- مونث است. حادثه‌ای که مرد و زن هر دو در آن نقش دارند؛ ولی مرد در مدار خودش و زن در مدار خودش»
پیرامون زنان در حادثه کربلا در دو محور سخن می‌توان گفت: یکی آنکه آنان چند نفر و چه کسانی بودند، دیگر آنکه چه نقشی داشتند. زنانی که در کربلا حضور داشتند، برخی از فرزندان حضرت علی (ع) بودند و برخی دیگر جز آنان، چه از بنی هاشم یا دیگران، حضرت زینب(س)، ام کلثوم، فاطمه، صفیه، حضرت رقیه(س) و ام هانی از فرزندان حضرت علی (ع) بودند، فاطمه و سکینه، دختران سیدالشهدا (ع) بودند، رباب، عاتکه، مادر محسن بن حسن، دختر مسلم بن عقیل، فضه نوبیه، کنیز خاص امام حسین (ع) و مادر وهب‌بن عبدالله نیز از زنان حاضر در کربلا بودند. ۵ نفر زنی که از خیام حسینی به طرف دشمن بیرون آمدند عبارتند از: کنیز مسلم بن عوسجه، ام وهب زن عبدالله کلبی، مادر عبدالله کلبی، مادر عمر بن جناده، زینب کبری (ع). زنی که در عاشورا شهید شد، مادر وهب بود، بانوی نمیریه قاسطیه، زن عبدالله بن عمیر کلبی که بر بالین شوهر آمد و از خدا آرزوی شهادت کرد و همان جا با عمود غلام شمر که بر سرش فرود آورد و کشته شد.
در عاشورا دو زن از فرط عصبیت و احساس به حمایت از امام برخاستند و جنگیدند: یکی مادر عبدالله بن عمر که پس از شهادت فرزند، با عمود خیمه به طرف دشمن روی کرد و امام او را برگرداند. دیگری مادر عمروبن جناده که پس از شهادت پسرش، سر او را گرفت و مردی که را به وسیله آن کشت، سپس شمشیری گرفت و با رجزخوانی به میدان رفت، که امام حسین (ع) او را به خیمه‌ها برگرداند. دلهم، دختر عمر (همسر زهیر بن قین) نیز در راه کربلا به اتفاق شوهرش به کاروان حسینی پیوست. زهیر بیشتر تحت تاثیر سخنان همسرش حسینی شد و به امام پیوست. زنی از قبیله بکربن وائل نیز حضور داشت، که ابتدا با شوهرش در سپاه ابن سعد بود، ولی هنگام حمله سپاهیان کوفه به خیمه‌های اهل بیت، شمشیری برداشت و رو به خیمه‌ها آمد و آل بکربن وائل را به یاری طلبید.
زینب کبری و ام کلثوم، دختران امیرالمومنین علی(ع) همچنین فاطمه دختر امام حسین (ع) نیز جزو اسیران بودند و در کوفه و ...سخنرانی‌های افشاگر داشتند. مجموعه این بانوان، همراه کودکان خردسال، کاروان اسرای اهل بیت را تشکیل می‌داند که پس از شهادت امام و حمله سپاه کوفه به خیمه‌ها، ابتدا در صحرا متفرق شدند، سپس به صورت گروهی و اسیر به کوفه و از آنجا به شام فرستاده شدند. اما درباره حضور این زنان در حادثه عاشورا بیشتر به محور (پیامرسانی) باید اشاره کرد. البته جهات دیگری نیز وجود داشت که فهرست وار به آن ها اشاره می شود که هر کدام می تواند به عنوان (درس) مورد توجه باشد.
*تلاش برای جلوگیری از قتل امام حسین (ع):
عصر عاشورا هنگامی که حضرت زینب (س) مشاهده کرد امام حسین روی زمین افتاده و دشمنان جنایت کار اطراف پیکر مطهر وی را با هدف کشتن ایشان گرفته اند از خیمه بیرون آمد و خطاب به عمرسعد به عنوان سرزنش فرمود :
فرزند سعد! آیا ابوعبدالله کشته می‌شود و تو تماشا می‌کنی؟! او هیچ جوابی نداد و روی از حضرت زینب (سلام‌الله‌علیهم) برگرداند، در یک مرحله دیگر زینب تلاش کرد تا شاید از کشته شدن امام حسین (علیه‌السّلام) جلوگیری نماید. از این رو، خطاب به آن مزدوران نمود و گفت: «اما فیکم مسلم»
آیا در بین شما یک نفر مسلمان نیست؟ باز هیچ کس پاسخی نداد. وقتی امام حسین (علیه‌السّلام) از روی اسب بر روی زمین افتاد، زینب کبری (سلام‌الله‌علیهم) فریاد برآورد: «وا اخاه، وا سیداه، وا اهل بیتاه، لیت السماء انطبقت علی الارض...»
وای برادرم، وای سرورم، وای اهل بیتم، ‌ای کاش آسمان بر زمین واژگون می‌شد.
*مشارکت زنان در جهاد:
شرکت در جبهه پیکار و همدلی و همراهی با نهضت مردانه امام حسین(ع) و مشارکت در ابعاد مختلف آن از جلوه‌های این حضور است. چه همکاری طوعه در کوفه با نهضت مسلم، چه همراهی همسران برخی از شهدای کر بلا، چه حتی اعتراض و انتقاد برخی همسران سپاه کوفه به جنایت‌های شوهرانشان مثل زن خولی.
* آموزش صبر:
روحیه مقاومت و تحمل زنان به شهادت‌ها در کربلا درس دیگر نهضت بود. اوج آن صبوری و پایداری در رفتار و روحیات زینب کبری (س) جلوه‌گر بود.
* پیام‌رسانی:
افشاگری‌های زنان و دختران کاروان کربلا مخصوصا حضرت زینب، رباب، ام کلثوم و فاطمه دختر امام حسین (علیه‌السّلام)چه در سفر اسارت و چه پس از بازگشت به مدینه تلاش می‌کردند در هر فرصتی با یادآوری مصائب امام حسین (علیه‌السّلام) در ماندگاری این حماسه عظیم نقش ایفا کنند و از خون شهدا پاسداری کنند. سخنان بانوان هم به صورت خطبه جلوه داشت، هم گفت‌وگوهای پراکنده به تناسب زمان ومکان.
1.حضرت زینب
حضرت زینب (سلام‌الله‌علیهم) با سخنان جان سوز خویش همگان را به گریه می‌انداخت و تلاش می‌کرد در هر فرصتی با یادآوری مصائب امام حسین (علیه‌السّلام) در ماندگاری این حماسه عظیم نقش ایفا کند. شهید مطهری می‌نویسد: «مجلس عزای حسین (علیه‌السّلام) را برای اولین بار زینب بر پا کرد.»
پس از شهادت امام حسین (علیه‌السّلام) و احتمالا در روز یازدهم محرم اهل بیت (علیه‌السّلام) در خواست کردند که آنها را از محل قتل شهدا عبور دهند. (قلن بحق الله الا مررتم علی مصرع الحسین)
راوی می‌گوید: به خدا قسم زینب دختر علی (علیه‌السّلام) را فراموش نمی‌کنم که با صوتی حزین و قلبی شکسته فریاد می‌کرد: ‌ای رسول خدا درود فرشتگان خدا بر تو باد این پیکر عریان حسین است که در خون آغشته است.
عصر روز یازدهم محرم آن چنان دل سوز گریه کرد که «فابکت علیه کل عدو وصدیق»
هر دوست و دشمنی به گریه افتاد.
در شام نیز حضرت زینب در محله‌ای به نام دار الحجاره که محل اقامت اسرا بود، مجلس عزاداری برای امام حسین (علیه‌السّلام) برپا کرد به گونه‌ای که یزید از حضور اهل بیت (علیه‌السّلام) در شام احساس خطر کرد و دستور بازگشت آنها را به مدینه صادر کرد.
2. رباب همسر امام حسین
رباب دختر امری القیس همسر امام حسین (علیه‌السّلام) در مجلس ابن زیاد وقتی سر مقدس امام حسین (علیه‌السّلام) را پیش ابن زیاد نهادند از میان زنان بر خاست و سر مقدس را بوسید و در دامن گذاشت و گفت:
واحسینا فلا نسیت حسینا اقصدته اسنة الادعیاء غادروه بکربلاء صریعا لاسقی الله جانبی کربلا واحسینا من هرگز فراموش نمی‌کنم و نخواهم کرد که لشکر کفر با حسین (علیه‌السّلام) با نیزه‌ها چه کردند و از یاد نمی‌برم که جنازه اش را در کربلا روی خاک رها کرده و دفن نکردند، او را تشنه کشتند. خداوند هیچ وقت کربلا را سیراب نسازد.
3.ام کلثوم و فاطمه بنت الحسین
به همین جهت با کمال هوشیاری در هر انجمنی و در هر بازار و کوچه‌ای در پاسخ هر پرسشی در جواب هر فحش و ناسزایی فصلی از آن چه روی داده بود می‌گفتند و گوشه‌ای از تاریخ شهادت امام را روشن می‌ساختند. برای همین بود که در همان روز اول ورود به کوفه سه نفر از بانوان اهل بیت خطبه خواندند و به این فکر هم نیفتادند که چون امام چهارم در میان ماست و هم با مردم کوفه و هم با ابن زیاد سخن خواهد گفت دیگر نیازی به سخن گفتن ما نیست...» .
زنانی که به همراه امام حسین (علیه‌السّلام) به کربلا رفتند و پس از آن به عنوان اسیر به کوفه و شام رفتند. امام حسین (علیه‌السّلام) را در اجرای هدف اصلاحی اش کمک کردند. آنها نگذاشتند جنایات بنی امیه پنهان بماند، آنها با اقدامات خویش نهضت کربلا را زنده نگه داشتند.
*روحیه‌بخشی:
در بسیاری از جنگ‌ها حضور تشویق‌آمیز زنان در جبهه، به رزمندان روحیه می‌بخشید. در کربلا نیز زنان با تشویق شوهران و فرزندان خویش به پیوستن به امام حسین (علیه‌السّلام) نام خود را در تاریخ پر افتخار برای همیشه ثبت کردند.
1.تشویق و حمایت همسر زهیر
زن زهیر بن قین بجلی با تشویق شوهر خویش به پیوستن به امام حسین (علیه‌السّلام) نام خود را در تاریخ پر افتخار برای همیشه ثبت کرد.
2.ام وهب و تشویق شوهر و فرزند
عبدالله بن عمیر کلبی تصمیم گرفت در کربلا به امام حسین (علیه‌السّلام) بپیوندد و وقتی این امر را به همسرش گفت‌ ام وهب همسر او گفت: چه فکر خوبی کردی مرا هم با خود ببر. زن و مرد شبانه از کوفه بیرون آمدند و شب هفتم محرم وارد کربلا شدند. ‌‌ام وهب فرزند خویش را نیز تشویق به جانبازی و فداکاری در راه حسین (علیه‌السّلام) کرد. ام وهب تنها زن شهید در حادثه کربلا بود.
3.تشویق مادر عمرو بن جناده
عمرو بن جناده نوجوان ۱۱ ساله نیز با تشویق مادرش به میدان رفت و امام که مراعات مادرش را می‌کرد به او اجازه نمی‌داد؛ اما او گفت: «امی امرتنی» مادرم مرا فرستاده است.
* جهادگری:
در صحنه کربلا زنانی همچون ام وهب، زنی از قبیله بکر بن وائل و همسر جناده بن کعب انصاری خود نیز روانه میدان شدند و به جهادگری پرداختند.
*پرستاری:
رسیدگی به بیماران و مداوای مجروحان از نقش‌های دیگر زنان در جبهه‌ها، از جمله در عاشوراست. نقش پرستاری و مراقبت حضرت زینب از امام سجاد (ع) یکی از این نمونه‌هاست.با توجه به این که امام سجاد (علیه‌السّلام) در کربلا به شدت مریض بود. بنابراین نمی‌توانست در جنگ شرکت کند و نیاز به پرستار داشت، حضرت زینب (سلام‌الله‌علیهم) پرستاری آن حضرت را برعهده داشت.
1.تسلی به امام سجاد
شهادت امام حسین (علیه‌السّلام) برای فرزند بزرگوار ایشان امام سجاد (علیه‌السّلام) بسیار سخت و طاقت فرسا بود. روز یازدهم محرم امام سجاد (علیه‌السّلام) کنار گودال قتلگاه سوار بر شتر بود و به بدن پاره پاره پدر نگاه می‌کرد. حضرت زینب (سلام‌الله‌علیهم) دید الان است که روح از بدن مبارک آن حضرت خارج شود، نزد فرزند برادر آمد و صدا زد: «مالی اراک تجود بنفسک یا بقیه جدی و ابی و اخوتی؛ ‌ای یادگار جد و پدر و برادرم چه شده چرا خودت را هلاک می‌کنی؟ سپس حضرت را تسلیت داد و حدیث‌ ام ایمن را برای امام سجاد (علیه‌السّلام) خواند.
2.حمایت از امام سجاد
حضرت زینب (سلام‌الله‌علیهم) در مجلس ابن زیاد از امام سجاد (علیه‌السّلام) حمایت و پشتیبانی کرد. وقتی در مجلس ابن زیاد وی دستور قتل امام سجاد (علیه‌السّلام) را صادر کرد، «زینب برادرزاده اش را در آغوش گرفت و گفت: ‌ای ابن زیاد، آنچه کردی بس است آیا از خون ما سیراب نشدی و آیا کسی از ما باقی گذاشتی؟. .. من تو را به خدا سوگند می‌دهم اگر بخواهی او را بکشی، مرا هم با او بکش.
3.سرپرستی کاروان اسرای کربلا
پس از شهادت امام حسین (علیه‌السّلام) وظیفه قافله سالاری بر عهده زینب (سلام‌الله‌علیهم) گذاشته شد.
چون یگانه مرد؛ یعنی زین العابدین (علیه‌السّلام) در این وقت به شدت مریض است. زینب (سلام‌الله‌علیهم) علاوه بر حفاظت از جان امام سجاد (علیه‌السّلام) می‌بایست از اطفال و فرزندان قافله اسیران نیز محافظت کند. آن بانوی گرامی از همان عصر عاشورا به دستور امام ) در این سفر در همه امور با زینب مشورت می‌کرد، چرا که زینب را غمگسار اسیران و پرستار یتیمان می‌دانست.
*مدیریت:
بروز صحنه‌های دشوار و بحرانی، استعدادهای افراد را شکوفا می‌سازد. نقش حضرت زینب(س) در نهضت عاشورا و سرپرستی کاروان اسرا، درس «مدیریت در شرایط بحران» را می‌آموزد. وی مجموعه بازمانده را در راستای اهداف نهضت، هدایت کرد و با هر اقدام خنثی‌کننده نتایج عاشورا، از سوی دشمن، مقابله نمود و نقش‌های دشمن را خنثی ساخت.
*حفظ ارزش‌ها:
درس دیگر زنان قهرمان در کربلا، حفظ ارزش‌های دینی و اعتراض به هتک حرمت خاندان نبوت و رعایت عفاف و حجاب در برابر چشم‌های آلوده است. زنان اهل بیت(ع)، با آنکه اسیر بودند، اما اعتراض‌کنان، بر حفظ عفاف تاکید می‌ورزیدند. ام کلثوم در کوفه فریاد کشید که آیا شرم نمی‌کنید برای تماشای اهل بیت پیامبر(ص) جمع شده‌اید؟ وقتی هم در کوفه در خانه‌ای بازداشت بودند، حضرت زینب(س) اجازه نداد جز کنیزان وارد آن خانه شوند. در سخنرانی خود در کاخ یزید نیز بر این گونه گرداندن بانوان شهر به شهر، اعتراض کرد: «امن العدل یابن الیلقاء تخدیرک حرائرک و امائک و سوقک بنات رسول الله سبایا قد هتکت ستورهن و ابدیت وجوههن یحدو بهن الاعداء من بلد الی بلد و یستشرفهن اهل المناهل و المعاقل و یتصفح وجوههن القریب و البعید و الغائب و الشهید...» و نمونه‌های دیگری را از سخنان و کارها که همه درس آموز عفت و دفاع از ارزش‌هاست.
*تغییر ماهیت اسارت:
اسارت را به آزادی بخشی تبدیل کردند و در قالب اسارت، به اسیران واقعی درس حریت و آزادگی دادند.
*عمق بخشیدن به بعد عاطفی و تراژدیک کربلا:
گریه ها،شیون ها،عزاداری بر شهدا و تحریک عواطف مردم،به ماجرای کربلاعمق بخشید و بر احساسات نیز تأثیرگذاشت و ماندگارتر شد.
در خاتمه باید گفت زنان عاشورایی در مواقع حساس به سهم خود در پیشبرد اهداف اسلامی همراه مردان در برابر دشمن می ایستادند ،صفحات درخشان زندگی زینب کبری (س)و دیگر زنان عاشورایی که در تاریخ اسلام ،گام بر جای گام های بزرگترین زنان عالم همچون حضرت فاطمه زهرا (س)نهاده اند گواه این حقیقت است.
انتهای پیام/*