خبرگزاری زنان ایران

به گزارش خبرگزاری زنان ایران - به نقل از شبکه اطلاع رسانی مرصاد نیوز : کرمانشاهیان در گذشته تا به امروز با رسوم خاصی برای سرور و سالار شهیدان کربلا سوگواری کرده‌اند

کرمانشاه شهری که به دروازه کربلا معروف است از دیرباز اقامه عزای سید و سالار شهیدان در آن با آیین‌هایی همراه بوده است.
آیین سیاه‌پوشی، نواختن نوای چمری، برگزاری تعزيه در تکايا و حسينيه‌ها و برخی روستاها، چرخاندن «کُتَل»، مویه زنان، زنجیرزنی و سینه‌زنی از جمله آداب و رسوم مردم کرمانشاه در ايام محرم است که برخی از آن در گذر زمان کمرنگ‌تر شده و هر ساله عزاداری‌ها اندکی متفاوت از سال‌های گذشته برگزار می‌شود.
عزیز مصطفایی در گفتگو یی اظهار داشت: یکی از رسوم مردمان استان کرمانشاه در ايام محرم برپايی نوای «چمری» بود نوايی که به مرور دارد جای خود را به سنج‌های بيگانه می‌دهد، نوای چمری در مراسمات عزاداری از رسومات کهن مردم استان است که در طی ساليان اخير به دليل بی‌توجهی جايش را به سنج و دمام می‌دهد که از رسوم مردم جنوب کشور است.
این کارشناس ثبت میراث فرهنگی استان کرمانشاه و مدرس دانشگاه افزود: با نواختن نوای چمری در ظهر عاشورا گویی غم بر زمین و زمان می‌پاشد و این نوای حزن‌انگیز نشان از واقعه عظیم عاشورا و غربت امام حسین(ع) و اهل بیتش است.
وی در خصوص آیین چمری گفت: چمَر(chamar) یا چمری آیینی ویژه سوگواری است که در میان مردم استان‌های لرستان، کرمانشاه و ایلام اجرا می‌شود که این آیین در ۲۵ شهریور ۱۳۹۷ به عنوان میراث معنوی به نام استان کرمانشاه ثبت ملی شد.
مصطفایی تصریح کرد: چمری در اصطلاح محلی به معنی چشم و یا چشم به راه است که معنای منتظر و چشم به‌راه بودن صاحب عزا برای دیدار دوباره با فرد از دست رفته است، از طرفی کنایه استعاری از خم شدن شدن پشت (خمیدن) صاحبان عزا در سوگ و فقدان عزیزان هم معنی شده است.
این مدرس دانشگاه خاطرنشان کرد: البته باید گفت که امروزه آیین چمری کارکردهای سنتی و اسطوره‌ای خود را از دست داده و با کارکردهای عاطفی، مشارکتی، اقتصادی و اجتماعی در میان مردم برگزار می‌شود.
وی در بخش دیگری از سخنانش تصریح کرد: مردم قوم کرد بر طبق آئين خود در عزاداری‌ها سر و شانه خود را به گل آغشته می‌کردند، همچنین راه رفتن مسافتی با پاهای برهنه به ياد اسيران بازمانده از واقعه کربلا، برافراشتن پرچم‌های رنگارنگ آذين بسته به ياد علم‌های برافراشته دشت کربلا و...اين آئين که در گذشته رواج داشت اما طی چند سال تا حدودی فراموش شده است.
مصطفایی در بخش دیگری از سخنانش درباره یکی دیگر از نمادهای عزاداری ایرانیان توضیح داد و گفت: سال‌ها پیش از اسلام در مراسم سوگواری و عزاداری ها از «کُتَل» استفاده می‌شد. کتل را به‌عنوان اسب پیشاهنگ کاروان، اسب عزا، عَلم عزا، کوه و زمین بلند معنا کرده‌اند.
وی با بیان اینکه در گذشته در کرمانشاه برای عزاداری ایام محرم کتل می‌ساختند، گفت: بر اساس سنت به جا مانده کتل از گیسوان بریده شده زنانی که در فقدان جوانان خود مویشان را می‌بریدند و با الیاف رنگارنگ آن را می سرشتند و بر روی البسه افراد جوان فوت شده قرار می‌دادند، ساخته می‌شود به نماد ذوالجناح یعنی اسب به صورت کتل آراسته می‌کردند و دسته ها به همراه طبل، دهل، ساز و سنج حرکت می‌کردند.
مصطفایی همچنین به رسم سقاهای آب اشاره کرد و گفت: در این رسم که از دیرباز در میان مردمان کرمانشاه مرسوم بوده است طی روزهای تاسوعا و عاشورا افراد با پوشیدن لباس خاص و با در دست داشتن مشک آب به یاد سقای دشت کربلا به عزاداران حسینی آب می‌نوشاندند.
این دانشجوی دکترای مردم شناسی، کارشناس میراث فرهنگی و مدرس دانشگاه افزود: سابقه برپایی عزاداری‌ها در ماه محرم در استان کرمانشاه به بیش از ۹۰۰ سال می‌رسد و احداث برخی از تکایا به منظور برگزاری آیین‌های عزاداری گواه این امر است.
وی یادآوری کرد: در سطح استان کرمانشاه سه آیین عزاداری چمری در مناطق کلهرنشین، تعزیه‌خوانی روستای فش کنگاور و مور مناطق کردنشین به عنوان میراث معنوی مردمان این دیار به ثبت ملی رسیده است
شهلا جواهری در این گفتگو اظهار داشت: هنر تعزیه خوانی یا شبیه‌خوانی در کرمانشاه دارای سابقه‌ای طولانی است که تاریخ پیدایش آن دقیقا مشخص نیست، اما برخی معتقدند که شکل‌گیری تعزیه در ایران به دوران پیش از اسلام بر می‌گردد که در ابتدا برای سوگ سیاوش اجرا شده است؛ با این وجود اغلب کارشناسان و مردم شناسان معتقدند که دوران زندیه و قاجاریه دوران رونق و شکوه تعزیه خوانی در ایران است.
این کارشناس ارشد مردم شناسی با بیان اینکه تعزیه در لغت به معنای نمایش مذهبی، سوگواری، عزاداری و یاد بود عزیزان است، افزود: تعزیه در اصطلاح نوعی نمایش مذهبی و یکی از اصلی‌ترین مراسم عزاداری ماه محرم به شمار می‌رود.
جواهری با بیان اینکه تعزیه روایتی نمایش‌گونه از تاریخ کربلا است، گفت: تعزیه‌خوانی یک نمایش مردمی است که از دل مردم برخاسته و برای مردم است، تعزیه هیچ‌گاه در بستر حاکمیت ساماندهی نشده و مردم پرچمدار آن بوده‌اند.
وی با بیان اینکه آیین تعزیه به ثبت ملی رسیده است، گفت: این آیین و رسوم قدیمی در برخی روستاها از جمله روستاهای «کندوله کرم بست»، «فش» و همچنین تکیه معاون‌الملک در طی سال‌های اخیر برپا می‌شد.

جواهری خاطرنشان کرد: در تعزیه، قصه کربلا در قالب شبیه‌خوانی با پوشیدن لباس اشخاص و خواندن شعرهای منظوم در باره ماجرای هر یک از فرزندان و نزدیکان حضرت امام حسین(ع) بازگو می‌شود.
وی افزود: ماهیت اصلی تعزیه خوانی، سوگواری و عزاداری است اما در طول سال‌های گذشته جلوه‌های بیشتری به آن اضافه شده و به صورت شبیه‌خوانی یا نمایش دینی مذهبی درآمده است که هدف اصلی آن روایت واقعه کربلاست برای جذب مخاطب بیشتر متناسب با تحولات اجتماعی جامعه از جلوه‌های تصویری نیز بهره گرفته است.
عزاداری در رثای آزاد مردان و بزرگ‌مردان تاریخ از سال‌های دورِ افسانه‌ها و عزا بر مرگ سیاوش تا اسلام و اقامه ماتم بر شهدای دشت کربلا در فرهنگ و تاریخ ایرانیان سبقه‌ای غنی دارد و ماه محرم که فرا می‌رسد عاشقان امام حسین(ع) در سراسر کشور با برگزاری آیین‌های مختلفی عشق و ارادت خود را به خاندان اهل بیت نشان می‌دهند.
و بی‌شک آنچه که در این ایام بسیار ارزشمند است توجه به نماد‌ها و آیین‌ها است چرا که بررسی رسوم در محرم خود به نوعی مردم‌شناسی و دین‌شناسی است.
برگزاری آیین‌ها با آداب و رسوم هر منطقه عجین شده است و باعث زنده‌ ماندن روایت‌ها و واقعه‌ها و انتقال آن صحیح آن به نسل‌های بعد می‌شوند.
انتهای پیام/*